________________
७८६
प्रज्ञापनास्त्रे पेजयंतजयंतअपराजितदेवाणं भंते ! नेरइयत्ते केवइया दबिंदिया अतीता?' हे भदन्त ! विजयवैजयन्तजयन्तापराजितदेवानां नैरयिकत्वे कियन्ति द्रव्येन्द्रियाणि अतीतानि ? गोयमा! अणंता' हे गौतम ! अनन्तानि द्रव्येन्द्रियाणि अतीतानि सन्ति, 'केवइया बद्धेल्लगा?' कियन्ति द्रव्येन्द्रियाणि बद्धानि सन्ति ? 'णत्थि' बद्धानि न सन्ति, 'केवइया पुरेक्खडा?' कियन्ति द्रव्येन्द्रियाणि पुरस्कृतानि-अनागतानि सन्ति ? 'पत्थि' पुरस्कृतानि द्रव्येन्द्रियाणि न सन्ति पुनस्तेषां नैरयिकत्वगमनाभावात् 'एवं जाव जोइसियत्ते वि' एवम्-नैरयिकत्वे इव यावद्-असुरकुमारादि भवनपतित्वे पृथिवीकायिकायेकेन्द्रियत्वे विकलेन्द्रियत्वे पञ्चेन्द्रियतिययोनिकत्वे वानव्यन्तरत्वे ज्योतिष्कत्वेऽपि विजयादीनामतीतानागतबद्ध द्रव्येन्द्रियाणि वक्तभावी द्रव्येन्द्रियां भी मनुष्यों के समान ही समझ लेना चाहिए ।
गौतमस्यामी-हे भगवन् ! विजय, वैजयन्त, जयन्त और अपराजित देयों की नारकपने में अतीत द्रव्यन्द्रिया कितनी हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! अनन्त हैं। गौतमस्वामी-हे भगवन् ! बद्ध द्रव्येन्द्रियां कितनी हैं ? भगवान्-हे गौतम ! बद्ध द्रव्येन्द्रियां नहीं होती। गौतमस्वामी-हे भगवन् ! भावी द्रव्येन्द्रियां कितनी हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! भावी द्रव्येन्द्रियां नहीं होती, क्योंकि विजयादि विमानों के देवों का नरक में कभी उत्पाद नहीं होता है।
जैसे विजयादि विमानों के देवों को नारकपनेमें द्रव्येन्द्रियों की प्ररूपणा की है, उसी प्रकार असुरकुमार आदि भवनपतियों के रूपमें, पृथ्वीकायिक आदि एकेन्द्रियों के रूपमें, विकलेन्द्रियों के रूप में, पंचेन्द्रिय तिर्यचों के रूप में, वानव्यन्तरों સમાન જ સમજવી જોઈએ.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન-વિજય, વૈ યન્ત, જ્યન્ત, અપરાજિત, દેવેની નારક પણે અતીત દ્રવ્યેન્દ્રિય કેટલી છે?
શ્રી ભગવાન–હે ગૌતમ! અનન્ત છે. શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન! બદ્ધ દ્રવ્યક્તિ કેટલી છે? શ્રી ભગવાહે ગૌતમ! બદ્ધ દ્રવ્યેન્દ્રિય નથી હોતી. શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવદ્ ! ભાવી ઢબેન્દ્રિયે કેટલી છે?
શ્રી ભગવાન-હે ગતમભાવી દ્રવ્યેન્દ્રિય નથી હોતી કેમકે, વિજયાદિ વિમાનના દેવેને નરકમાં કયારેય ઉત્પાદ નથી થતું.
જેવી વિજ્યાદિ વિમાન દેવેની નારકપણે દ્રવ્યેન્દ્રિયની પ્રરૂપણ કરી છે. તેજ પ્રકારે અસુરકુમાર આદિ ભવનપતિના રૂપમાં, વિકસેન્દ્રિયના રૂપમાં, પંચેન્દ્રિય તિર્યચેના રૂપમાં, વાનવન્તરેના રૂપમાં, તિષ્કના રૂપમાં પણ અતીત બદ્ધ અને ભાવી વ્યક્તિ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૩
