________________
प्रज्ञापनासूत्रे
७७८
देवत्वे सर्वार्थ सिद्धक देवस्यातीतानागतबद्ध - द्रव्येन्द्रियाणि प्ररूपणीयानि, 'णवरं मणूसत्ते अतीता अनंता' नवरम् - विशेषस्तु मनुष्यत्वे सर्वार्थ सिद्धक देवस्यातीतानि अनन्तानि द्रव्येन्द्रि याणि सन्ति, 'केवइया बद्धेलगा ?" कियन्ति द्रव्येन्द्रियाणि बद्धानि सन्ति ? ' णत्थि ' बद्धानि द्रव्येन्द्रियाणि सर्वार्थसिद्धदेवस्य मनुष्यत्वे न सन्ति प्रागुक्तयुक्तेः, 'केवइया पुरेक्खडा ?" कियन्ति द्रव्येन्द्रियाणि पुरस्कृतानि - अनागतानि सन्ति ? 'अड्ड' अष्टौ द्रव्येन्द्रियाणि अनागतानि सन्ति, 'विजय वे जयंत जयंत अपराजितदेवत्ते अतीता कस्सर अस्थि, कस्सइ णत्थि विजय वैजयन्तजयन्तापराजितदेवत्वे अतीतानि द्रव्येन्द्रियाणि कस्यचित् सर्वार्थसिद्धकदेवस्य सन्ति, कस्यचिद् न सन्ति, 'जस्स अत्थि अट्ठ' यस्य सन्ति तस्याष्टौ अतीतानि सन्ति, 'haser बद्धेललगा ?' कियन्ति बद्धानि सन्ति ? ' णत्थि' बद्धानि द्रव्येन्द्रियाणि सर्वार्थसिद्धयत्व, पंचेन्द्रिय तिर्यग्योनिकत्व, वानव्यन्तरत्व, ज्योतिष्कत्व, वैमानिकदेवत्व, aardrara में भी सर्वार्थसिद्ध देवकी अतीत, बद्ध और भावी द्रव्येन्द्रियों की प्ररूपणा करलेनी चाहिए । विशेष यह है कि मनुष्यपने सर्वार्थसिद्ध देवकी अतीत द्रव्येन्द्रियां अनन्त हैं ।
गौतमस्वामी - भगवन ! सर्वार्थसिद्ध देवकी मनुष्य के रूप में बद्ध द्रव्येन्द्रियां कितनी है ?
भगवान - बद्ध द्रव्येन्द्रियां नहीं होतीं, इस विषय में युक्ति पूर्ववत् समझना चाहिए !
गौतमस्वामी - हे भगवन् ! भावी द्रव्येन्द्रियां कितनी हैं ? भगवान् - हे गौतम! भावी द्रव्येन्द्रियां आठ हैं ।
विजय, वैजयन्त, जयन्त, और अपराजित देवके रूप में अतीत द्रव्येन्द्रियां किसी की होती हैं, किसी की नहीं भी होती । जिसकी होती हैं, आठ होती हैं । યોનિકત્ત્વ, વાનન્યન્તરત્ત્વ, ચૈાતિષ્ઠવ, વૈમાનિક દેવત્ત્વ, નલ ત્રૈવેયકત્ત્વમાં પણ સર્વાં સિદ્ધ દેવની અતીત, બુદ્ધ અને ભાવી દ્રવ્યેન્દ્રિયોની પ્રરૂપણા કરી લેવી જોઈ એ. વિશેષ એ છે કે મનુષ્ય પણે સર્વાર્થ સિદ્ધ દેવની અતીત દ્રવ્યેન્દ્રિયા અનન્ત છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી હે ભગવન્! સર્વાર્થ સિદ્ધ દેવની મનુષ્યના રૂપમાં બદ્ધ દ્રવ્ચેન્દ્રિયો કેટલી છે ?
શ્રી ભગવાન્—ખદ્ધ દ્રવ્યેન્દ્રિયો નથી હતી, એ વિષયમાં યુક્તિ પૂર્વવત્ સમજવી જોઇએ. શ્રી ગૌતમસ્વામી હે ભગવન્ ! ભાવી દ્રવ્યેન્દ્રિયો કેટલી છે?
श्री भगवान् -डे गौतम ! भावी द्रव्येन्द्रियो आहे छे.
વિજય, વૈજયન્ત, જયન્ત અને અપરાજિત દેવના રૂપમાં અતીત દ્રવ્યેન્દ્રિયો કાઇની હાય છે કેાઈની નથી હાતી, જેની હાય તેની આઠ હાય છે.
श्री प्रज्ञापना सूत्र : 3
