________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद १५ सू० १० इन्द्रियादिनिरूपणम्
७७९
कदेवस्य विजयादिदेवत्वेन सन्ति, प्रागुक्तयुक्तेः, 'केवइया पुरेक्खडा ?' क्रियन्ति पुरस्कृतानिअनागतानि द्र=पेन्द्रियाणि सर्वार्थसिद्धकदेवस्य विजयादिदेवत्वे सन्ति ? ' णत्थि ' सर्वार्थसिद्धदेवस्य विजयादिदेवत्वे अनागतानि द्रव्येन्द्रियाणि न सन्ति, सर्वार्थसिद्धकदेवस्य भाविकाले विजयादिदेवत्वे उत्पादाभावात्, गौतमः पृच्छति - ' एगमेगस्स णं भंते ! सव्वसिद्धगदेवस सव्वसिद्धगदेवते केवइया दव्विंदिया अतीता ?' हे भदन्त ! एकैकस्य खलु सर्वार्थसिद्धकदेवस्य सर्वार्थसिद्धकदेवत्वे क्रियन्ति द्रव्येन्द्रियाणि अतीतानि सन्ति ? 'गोयमा ! स्थि' हे गौतम! सर्वार्थ सिद्धकदेवस्य स्वभवे द्रव्येन्द्रियाणि अतीतानि न सन्ति, तस्य स्वस्मिन्नेव भवे पूर्वमुत्पादाभावात्, 'केवइया बडेललगा ?" कियन्ति बद्धानि द्रव्येन्द्रियाणि
गौतमस्वामी - हे भगवन् ! बद्ध द्रव्येन्द्रियां कितनी हैं ?
भगवान् हे गौतम! सर्वार्थसिद्ध देवकी विजयादिदेव के रूपमें, पूर्वोक्त युक्ति के अनुसार बद्ध द्रव्येन्द्रियां नहीं होती हैं ।
गौतमस्वामी - हे भगवान ! सर्वार्थसिद्ध देवकी विजयादिदेव के रूप में भावी द्रव्येन्द्रियां कितनी हैं ?
भगवना - हे गौतम! सर्वार्थसिद्ध देवकी विजयादिदेव के रूपमें भावी द्रव्येन्द्रियां होती नहीं हैं, क्योंकि जिस जीव ने सर्वार्थसिद्ध देवकी अवस्था में जन्म लिया है, वह आगे विजयादि विमानों में उत्पन्न नहीं होता है ।
गौतमस्वामी - हे भगवान् ! एक-एक सर्वार्थसिद्ध देवकी सर्वार्थसिद्ध देव के रूप में अतीत द्रव्येन्द्रियां कितनी हैं ?
भगवान् हे गौतम! अतीत द्रव्येन्द्रियां नहीं होती, क्योंकि एक जीव दो या सर्वार्थसिद्ध विमान में जन्म ही नहीं लेता है ।
શ્રી ગૌતમસ્વામી—હૈ ભગવન્ ! અદ્ધ દ્રવ્યેન્દ્રિયા કેટલી છે ?
શ્રી ભગવાન—હે ગૌતમ ! સર્વાંસિદ્ધ દેવની વિયાદિ દેવના રૂપમાં પૂર્વોક્ત યુક્તિના અનુસાર અખ્ત દ્રવ્યેન્દ્રિયો નથી હતી.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ ! સર્વાસિદ્ધ દેવની વિજયાદિ દૈવના રૂપમાં ભાવી દ્રવ્યેન્દ્રિયે કેટલી ?
શ્રી ભગવાન્ હે ગૌતમ ! સર્વાસિદ્ધ દૈવની વિજયાદિ દેવના રૂપમાં ભાવી કચે. ન્દ્રિયા હાતી નથી, કેમકે જે જીવે સર્વાસિદ્ધ દેવની અવસ્થામાં જન્મ લીધે છે તે આગળ વિજયાદિ વિમાનમાં ઉત્પન્ન થતા નથી.
શ્રી ગૌતમસ્વામી—હે ભગવન્ ! એક એક સŠસિદ્ધ દેવની સર્વોઈસિદ્ધ દેવના રૂપમાં અતીત દ્રવ્યેન્દ્રિયા કેટલી છે?
શ્રી ભગવાન્—ડે ગૌતમ ! અતીત દ્રવ્યેન્દ્રિય નથી હાતી કેમકે એક જીવ બે વાર સર્વાં સિદ્ધ વિમાનમાં જન્મ નથી લેતા.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૩
