Page Text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ११ सू. १३ यचनस्वरूपनिरूपणम् १५ 'पच्चक्खवयणे' प्रत्यक्षवचनम्-यथा अय घटः, इत्यादि, १६ 'परोक्खवयणे' परोक्षवचनम् यथा-स आसीत्, इत्यादि. गौतमः पृच्छति-'इच्चेइतं भंते ! एगवयणं वा जाव परोक्खवयणं वा वदमाणे पण्णवणी णं एसा भासा, ण एसा भासा मोसा ? हे भदन्त ! इत्येतम्-पूर्वोक्तम् एकवचन वा, यावद् द्विवचनं वा, बहुवचनं वा, स्त्रीवचनं वा, पुवचनं वा, नपुंसकवचनं वा अध्यात्मवचनं वा उपनीतवचनं वा, अपनीतवचनं वा, उपनीतापनीतवचनं वा, अपनीतोपनीतवचनं वा, अतीतवचनं वा, प्रत्युत्पन्नवचनं वा, अनागतवचनं वा, प्रत्यक्षवचन वा, परोक्षवचनं वा, वदन् जीवः यदा जीवो वदति तदा किं प्रज्ञापना खलु एषा भाषा भवति ? न खलु किम् एषा भाषा मृषा भवति ? भगवानाह-'हंता, गोयमा ! हे गौतम ! हन्त-सत्यम् ‘इच्चेइतं एगवयणं वा जाव परोक्खवयणं वा बदमाणे पण्णवणी णं एसा भासा, ण एसा भासा मोसा' इत्येतत्-उपयुक्तम्, एकवचन वा, यावद्-द्विवचन वा, बहुवचनं वा, स्त्रीबचनं वा, पुंवचनं वा, नपुंसकवचनं वा, अध्यात्मवचनं वा, उपनीतवचनं वा, अपनीतवचनं वा, प्रत्युत्पन्नवचनं वा, अनागतवचनं वा, प्रत्यक्षवचनं व, परोक्षवचनं वा, वदन्-यदा जीवो वदति तदा प्रज्ञापनी खलु एषा भाषा भवति, नैषा भाषा मृषा भवति, तथा
(१५) प्रत्यक्ष वचन-जैसे 'यह घर है' यहां यह प्रत्यक्ष का सूचक वचन है। (१६) परोक्षवचन-जैसे 'वह था यहां 'वह' वचन परोक्ष को सूचित करता है ।
गौतम इन सोलह वचनों के संबंध में प्रश्न करते है-हे भगवन् ! इन एक वचन से लेकर परोक्ष वचन तक का जीव जब प्रयोग करता हैं उसकी यह भाषा क्या प्रज्ञापनी होती है ? क्या यह भाषा मृषा नहीं है ?
भगवान-गौतम ! हां, उपयुक्त एक वचन, द्विवचन, बहुवचन, स्त्रीवचन, पुरुषवचन, नपुंसक वचन, अध्यात्म वचन, उपनीतचचन, अपनीतवचन, उपनीतापनीत वचन, अपनीतोपनीतवचन, अतीतवचन, वर्तमानवचन, अनागत पचन, प्रत्यक्षवचन और परोक्षवचन को जीव जब बोलता है तो उसकी भाषा प्रज्ञापनी होती है । वह भाषा मृषा नहीं होती । इस प्रकार उपर्युक्त सोलह
(१५) प्रत्यक्ष वयन-२म 24 घर छ' मही 'मा' से प्रत्यक्षनुसूययन छ. (१६) ५२शक्षवयन-गेम 'ते डता' मा 'ते' पयन परीक्षने सूथित रे छ ગૌતમસ્વામી–આ સેળ વચનેના સમ્બન્ધમાં પ્રશ્ન કરે છે
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન્ ! આ એક વચનથી લઈને પરોક્ષ વચન સુધીના જીવ જ્યારે પ્રયોગ કરે છે તે તેમની તે ભાષા શું પ્રજ્ઞાપની હેાય છે? શું એ ભાષામૃષા નથી ?
श्री भगवान गौतम ! , ५युत सेवयन, द्विवयन, महयन स्त्रीवयन, ५३५ વચન, નપુંસક વચન, અધ્યાત્મ વચન, ઉપનીત વચન, અપનીત વચન, ઉપનીતાપનીત વચન, અયનીપની વચન, અતીત વચન, વર્તમાન વચન, અનાગત વચન, પ્રત્યક્ષ વચન, પરેક્ષ વચન ના જીવ જ્યારે બેલે છે તે તેમની ભાષા પ્રજ્ઞાપની હોય છે. તે
न० ५२
श्री प्रशान। सूत्र : 3
| SR No. | 006348 |
| Book Title | Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 03 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 955 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_pragyapana |
| File Size | 62 MB |