________________
प्रमैयबोधिनी टीका पद ७ सू० १ नैरयिकादीनामुच्छ्वासनिश्वासनिरूपणम् २३ जघन्येन सप्तदशानां पक्षाणाम् सप्तदशभिः पक्षरित्यर्थः, उत्कृष्टेन अष्टादशानां पक्षाणाम्अष्टादशभिः परित्यर्थः सहस्रारगदेवाः यावत्-आनन्ति वा, प्राणन्ति वा, उच्छसन्ति वा, निःश्वसन्ति वा, सहस्त्रारगदेवानामुत्कृष्टेनाष्टदशसागरोपमायुष्कत्वात् अष्टादशपक्षान् उच्छ्वासनिःश्वासविरहकालउक्तः, गौतमः पृच्छति 'आणयदेवाणं भंते ! केवतिकालस्स जाव नीससंति वा ? हे भदन्त ! आनत देवाः खलु कियत्कालस्य-कियता काले नेत्यर्थः यावत् आनन्ति वा प्राणन्ति वा, उच्छ्वसन्ति वा निःश्वसन्ति वा ? भगवान् आह-'गोयमा!' हे गौतम ! 'जहण्णेणं अट्ठारसहं पक्खाणं उक्कोसेणं एगृणवीसाए पक्खाणं जाव नीससंति षा' जघन्येन अष्टादशानां पक्षाणाम् अष्टादशभिः परित्यर्थः, उत्कृष्टेन एकोनविंशतेः पक्षाणाम्-एकोनविंशत्या पक्षरित्यर्थः आनतदेवा यावत्-आनन्ति वा, प्राणन्ति वा, उच्छ्वसन्ति वा, निःश्वसन्ति वा, गौतमः पृच्छति-'पाणयदेवाणं भंते ! केवति कालस्स जाव नीससंति वा' हे भदन्त ! प्राणतदेवाः खलु कियत्कालस्य-कियता काळेन यावत् आनन्ति वा, प्राणन्ति वा, उच्छवसन्ति वा, निःश्वसन्ति वा भगवान् आह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'जहण्णेणं एग्णवीसाए पक्खाणं उक्कोसेणं वीप्साए पक्खाणं जाव नीससंति वा' रह पक्षों के पश्चात् उच्छ्वास-निश्वास लेते हैं । सहस्रारकल्प के देवों की उत्कृष्ट स्थिति अठारह सागरोपम की है, अतः उनके उच्छ्वास-निश्वास का विरह काल भी अठारह पक्षों का है। __ श्रीगौतमस्वामी-हे भगवन् ! आनत कल्प के देव कितने काल में उच्छ्वास निश्वास लेते हैं ? ... श्रीभगवान्-हे गौतम ! जघन्य अठारह पक्षों में और उत्कृष्ष उन्नीस पक्षो में उच्छ्वास-निश्वास लेते हैं।
श्रीगौतमस्वामी-हे भगवन् ! प्राणत कल्प के देव कितने काल के पश्चात् उच्छ्वास-निश्वास लेते हैं ? श्रीभगवान्-हे गौतम ! जघन्य उन्नीस पक्षों में, उत्कृष्ट वीस पक्षों में
શ્રી ભગવાન ! હે ગૌતમ ! જઘન્ય સત્તર પક્ષો પછી અને ઉત્કૃષ્ટ અઢાર પક્ષે પછી ઉચ્છવાસ-નિશ્વાસ લે છે. સહસાર કલ્પના દેવેની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ અઢાર સાગરોપમની છે. તેથી તેમના ઉદ્ઘાસ-નિશ્વાસને વિરહ કાળ પણ અઢાર સાગરોપમ કહે છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી :- હે ભગવદ્ ! આની કલ્પના દેવ કેટલા કાળ પછીમાં ઉચ્છવાસ નિશ્વાસ લે છે.
શ્રી ભગવાન –હે ગૌતમ! જયન્ય અઢાર પક્ષોમાં અને ઉત્કૃષ્ટ ગણીસ પક્ષમાં ઉચલ્ડ્રવાસ-નિશ્વાસ લે છે. ( શ્રી ગૌતમસ્વામી - હે ભગવન ! પ્રાણુત કલ્પના દેવ કેટલા કાળ પછી ઉવાસનિશ્વાસ લે છે?
શ્રી ભગવાન હે ગૌતમ! જઘન્ય ઓગણીસ પક્ષે માં, ઉત્કૃષ્ટથી વીસ પક્ષમાં
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૩
