________________
प्रज्ञापनासूत्रे गेण्हइ पज्जवसाणे वि गिण्हइ ताई कि सविसए गिण्हइ, अविसए गिण्हइ ?' हे भदन्त ! यानि भाषाद्रव्याणि आदावपि-ग्रहणोचितकालस्य प्रथमसमयेऽपि गृहूणाति, मध्येऽपिद्वितीयादिसमयेऽपि गृहणाति, पर्यवसानेऽपि गृहणाति तानि कि स्वविषयान्-स्वगोचरान स्पृष्टावगाढानन्तरावगाढस्वरूपाणि गृह्णाति ? किं वा अविषयान्-स्वागोचरान् स्पृष्टाव गाढानन्तरावगाढव्यतिरिक्तानि गृह्णाति ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'सविसए गेण्हइ नो अविसए गेण्हइ' स्वविषयान्-स्पृष्टावगाढानन्तरावगाढस्वरूपाणि द्रव्याणि गृहणाति नो अविषयान्-स्पृष्टादिव्यतिरिक्तानि द्रव्याणि गृह्णाति, गौतमः पृच्छति-'जाई भंते ! सविसए गेण्हइ ताई कि आणुपुल्विं गेहइ अणाणुपुचि गेहइ ?' हे भदन्त ! यानि भाषा: द्रव्याणि स्वविषयान्-स्पृष्टावगाढानन्तरावगाढ रूपाणि गृह्णाति तानि किम् आनुपूा-ग्रहणा. पेक्षया यथासन्नतया गृह्णाति ? किं वा अनानुपूा-ग्रहणापेक्षयाऽयथासन्नतया गृह्णाति ? स्वविषय-स्वगोचर अर्थात् स्पृष्ट, अवगाढ, अनन्तर(वगाढ रूप होते हैं या अविषय अर्थात् स्व के अगोचर अर्थात् स्पृष्ट, अवगाढ, अनन्तरावगाढ से भिन्न होते हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! स्वविषय अर्थात् स्पृष्ट, अवगाढ एवं अनन्तरावगाढ द्रव्यों को ही ग्रहण करता है, अविषय अर्थात् अस्पृष्ट, अनवगाढ या परम्पराव. गाढ द्रव्यों को नहीं ग्रहण करता।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! जिन स्थविषय द्रव्यों को जीव ग्रहण करता है, उन्हें क्या आनुपूर्वी से-अनुक्रम से ग्रहण करता है अथवा अनानुपूर्वी से ग्रहण करता है ? आनुपूर्वी का अर्थ है ग्रहण की अपेक्षा सामीप्य के अनुसार और अनानुपूर्वी इससे विपरीत ।। __ भगवान-हे गौतम ! आनुपूर्वी से ग्रहण करता है, अनानुपूर्वी से ग्रहण नहीं करता, अर्थात् ग्रहण की अपेक्षा आसन्नता के अनुसार ग्रहण करता है, સ્કૃષ્ટ, અવગાઢ, અન્તરાવગાઢ રૂપ હોય છે અગર અવિષય અર્થાત્ સ્વના અગોચર અર્થાત્ સ્કૃષ્ટ, અવગાઢ, અનન્તરાવગાઢથી ભિન્ન હોય છે?
શ્રી ભગવન હે ગૌતમ ! સ્વવિષય અર્થાત્ પૃષ્ટ, અવગાઢ તેમજ અન્તરાવગાઢ દ્રવ્યને જ ગ્રહણ કરે છે, અવિષય અર્થાત્ અસ્પૃષ્ય, અવગાઢ અગર પરંપરાવગાઢ દ્રવ્યોને ગ્રહણ નથી કરતા
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્! જે સ્વવિષય દ્રવ્યને જીવ ગ્રહણ કરે છે, તેઓને શું આનુપૂર્વીથી–અનુકમથી ગ્રહણ કરે છે, અથવા અનાનુપૂર્વીથી ગ્રહણ કરે છે? આનુપૂવને અર્થ છે ગ્રહણની અપેક્ષાએ સમીપના અનુસાર અને અનાનુપૂવી તેનાથી વિપરીત.
શ્રી ભગવાન–હે ગૌતમ ! આનુપૂવીથી ગ્રહણ કરે છે-અનાનુપૂવીથી ગ્રહણ નથી કરતા, અર્થાત્ ગ્રહણની અપેક્ષાએ આસનતાના અનુસાર ગ્રહણ કરે છે. આસનતાનું ઉલ્લંઘન કરીને ગ્રહણ નથી કરતા.
श्री प्रशान। सूत्र : 3
