________________
do
wnload
९२४
प्रज्ञापनासूत्रे 'पएसट्टयाए छटाणवडिए' प्रदेशार्थतया षट्स्थानपतितो भवति, 'ओगाहणट्ठयाए चउहाणवडिए' अवगाहनार्यतया-अवगाहनापेक्षया चतुःस्थानपतितो भवति, 'ठिईए चउठाणवडिए' स्थित्या-अवस्थानापेक्षया चतुःस्थानपतितो भवति, 'वण्णाइ अट्ठफासपज्जवेहि य छट्ठाणवडिए' वर्णादिभिः, अष्टस्पर्शपर्यवैश्च षट्स्थान पतितो भवति; गौतमः पृच्छति-'जहण्णठिइयाणं भंते ! पोग्गलाणं पुच्छा' हे भदन्त ! जघन्यस्थितिकानां पुद्गलानां कियन्तः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः ? इति पृच्छा, भगवान् आह-'गोयमा !' हे गौतम ? 'अणंता पज्जवा पण्णत्ता' जधन्यस्थितिकानां पुद्गलानामनन्ताः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः, गौतमः पृच्छति-'से केणटेणं भंते ! एवं वुच्चइ-'जहण्णठिइयाणं पोग्गलाणं अणंता पज्जवा पणत्ता ?' हे भदन्त ! तत्-अथ, केनार्थेन-कथं तावद् एवम्-उक्तरोत्या, उच्यते यद्-जघन्यस्थितिकानां पुद्गलानामनन्ताः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः इति, भगवान् आह-'गोयमा !' हे गौतम !" 'जहण्णठिईए पोग्गले जहण्णठिइयस्स पोग्गलस्स दवट्टयाए तुल्ले' जघन्यस्थितिकः पुद्गलो जघन्यस्थितिकस्य पुद्गलस्य द्रव्यार्थतया तुल्यो भवति, प्रत्येकञ्च द्रव्यमनन्तपर्यायमितिन्यायेन जघन्यस्थितिक पुद्गलस्यापि द्रव्यत्वेन अनन्तपर्यायसंभवात् 'पएसट्टयाए छट्ठाणवडिए' प्रदेशार्थतया-प्रदेशापेक्षया षट्स्थानपतितो भवति, 'ओगाहणहयाए चउट्ठाणवडिए' अवगाहनार्थतया-अवगाहनापेक्षया चतुस्थानपतित होता है, स्थिति की अपेक्षा से भी चतुःस्थानपतित होता है, वर्णादि अर्थात् वर्ण, गंध और रस की तथा आठ स्पर्शे की अपेक्षा षटूस्थानपतित होता है।
गौतम-हे भगवन् ! जघन्य स्थिति वाले पुद्गलों के कितने पर्याय हैं ? भगवान्-हे गौतम ! अनन्त पर्याय कहे हैं। गौतम-हे भगवन् ! ऐसा कहने का कारण है ?
भगवान्-हे गौतम ! जघन्य स्थिति वाला एक पुद्गगल दूसरे जघन्य स्थिति वाले पुद्गल से द्रव्य की दृष्टि से तुल्य होता है, प्रदेशों થાય છે, સ્થિતિની અપેક્ષાએ પણ ચતુઃસ્થાન પતિત થાય છે, વર્ણાદિ અર્થાત્ વર્ણ, ગંધ અને રસની તથા આઠ સ્પર્શોની અપેક્ષાએ ષટસ્થાન પતિત થાય છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી –હે ભગવન્ ! જઘન્ય સ્થિતિવાળા પુદ્ગલેના કેટલા पर्याय छ?
શ્રી ભગવાન–હે ગૌતમ ! અનન્ત પર્યાય કહ્યા છે. શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન્! એવું કહેવાનું શું કારણ છે?
શ્રી ભગવાન હે ગૌતમ! જઘન્ય સ્થિતિવાળા એક પુદ્ગલ બીજા જઘન્ય સ્થિતિવાળા પુદ્ગલથી દ્રવ્યની દષ્ટિએ તુલ્ય થાય છે. પ્રદેશની દષ્ટિએ ષટસ્થાન
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
