________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ५ सू.१५ जधन्यगुणकालकादिपर्यायनिरूपणम् ८९७ भवति 'अबसेसेहिं सत्तफासपज्जवेहिं छहाणवडिए' अवशेषैः सप्तस्पर्शपर्यवैः षट् स्थानपतितो भवति, ‘एवं उकोसगुणकक्खडेवि' एवम्-जघन्यगुणकर्कशदेव, उत्कृष्टगुणकर्कशोऽपि अनन्तप्रदेशिकः पुद्गलस्कन्धोऽवसेयः, 'अजहण्णमणुकोसगुणकक्खडेवि एवं चेत्र' अजघन्यानुत्कृष्टगुणकर्कशोऽपि अनन्तप्रदेशिकः पुद्गलस्कन्धः, एवञ्चैव जघन्यगुणकर्कशानन्तप्रदेशिकपुद्गलस्कन्धवदेव अवगन्तव्यः, किन्तु,–णवरं सहाणे छहाणवडिए' नवरम्-पूर्वापेक्षया विशेषस्तु स्वस्थानापेक्षया पदस्थानपतितो भवति, ‘एवं मउयगुरुयलहुय वि भाणियव्वे' एवम्-कर्कशस्पर्शवदेव मृदुकगुरुकलघुकस्पर्शोऽपि भणितव्यः, गौतमः पृच्छति'जहण्णगुणसीयाणं भंते ! परमाणुपोग्गलाणं पुच्छा' हे भदन्त ! जघन्यगुणशीतानां परमाणुपुद्गलानां कियन्तः पर्यवाः प्रज्ञप्ता ? इति पृच्छा भगवान् आह-'गोयमा ! हे गौतम ! 'अणंता पज्जवा पण्णता ?' जघन्यगुणशीतानां परमाणु पुद्गलानाम् अनन्ताः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः १ गौतमः पृच्छति-से केणटेणं भंते ! स्पर्श की दृष्टि से तुल्य होता है और शेष सात स्पर्श के पर्यायों से भी षट्स्थानपतित होता है। ___ इसी प्रकार उत्कृष्टगुण कर्कश अनन्तप्रदेशी स्कंध भी समझ चाहिए । मध्यमगुण कर्कश के संबंध में भी ऐसा ही कहना चाहिए, किन्तुउसमें विशेषता यह है स्वस्थान की अपेक्षा भी अर्थात् कर्कश स्पर्श से भी वह षट्स्थानपतित होता है । मृदु,और लघु स्पर्श भी ऐसे ही समझने चाहिए।
गौतम-हे भगवन् ! जघन्यगुण शीत परमाणुपुद्गलों के कितने पर्याय कहे गए हैं !
भगवन्-हे गौतम ! अनन्त पर्याय कहे हैं।
गौतम-हे भगवन् ! ऐसा कहने का क्या कारण हैं ? સાત સ્પર્શના પર્યાથી પણ છે સ્થાન પતિત થાય છે,
એજ પ્રકારે ઉત્કૃષ્ટ ગુણ કર્કશ અનન્ત પ્રદેશી સ્કન્ધ પણ સમજી લેવા જોઈએ. મધ્યમ ગુણ કર્કશન સમ્બન્ધમાં પણ એવું જ કહેવું જોઈએ પણ તેમાં વિશેષતા એ છે કે સ્વસ્થાનની અપેક્ષાએ પણ અર્થાત્ કર્કશ સ્પર્શથી પણ તે ષટસ્થાન પતિત થાય છે. મૃદુ, ગુરૂ અને લઘુ સ્પર્શ પણ એજ સમજી લેવું જોઈએ
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન ! જઘન્ય ગુણ શીત પરમાણુ પુદ્ગલેના કેટલા પર્યાય કહેવાયેલા છે?
શ્રી ભગવાન ગૌતમ! અનન્ત પર્યાય કહ્યા છે. प्र० ११३
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
