________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ५ सू.०१४ विप्रदेशिकपुद्गलपर्यायनिरूपणम् ८४१ हे भदन्त ! जघन्यावगाहनकानां द्विप्रदेशिकानां स्कन्धानां कियन्तः पर्यवः प्रज्ञप्ताः ? इति पृच्छा, भगवान् आह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'अणता पज्जवा पण्णत्ता' जघन्यावगाहनकानां द्विप्रदेशिकानां स्कन्धानां अनन्ताः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः गौतमः पृच्छति-'से केण?णं भंते ! एवं बुच्चइ-जहण्णोगाहणगाणं दुपएसियाणं अणंता पज्जवा पण्णता?' हे-भदन्त-तत्-अथ-केनार्थेन कथं तावद्, एवम्-उक्तरीत्या, उच्यते यत्-जघन्यावगाहनकानां द्विप्रदेशिकानां स्कन्धानामनन्ताः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः ? इति, भगवान् आह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'जहण्णोगाहणए दुपएसिए खंधे' जघन्यावगाहनको द्विप्रदेशिक: स्कन्धः जहण्णेगाहणस्स दुपएसियस्स खंधस्स दव्वट्ठयाए तुल्ले' जवन्यवगाहनकस्य द्विप्रदेशिकस्य स्कन्धस्य द्रव्यार्थतया तुल्यो भवति, 'पएसहयाए तुल्ले' प्रदेशार्थतया तुल्यो भवति, उभयोरपि द्विप्रदेशिकतया प्रदेशापेक्षया तुल्यत्वं भवति, उभयोश्च जघन्यावगाहनकतया अवगाहना
गौतमस्वामी प्रश्न करते हैं-हे भगवन् ! जघन्य अवगाहना वाले द्विप्रदेशी स्कंधों के पर्यायों की पृच्छा ? अर्थात् उनके कितने पर्याय हैं ? ___ भगवान् ! उत्तर देते हैं-हे गौतम ! जघन्य अवगाहना वाले द्विप्रदेशी स्कंधों के अनन्त पर्याय हैं।।
गौतम-हे भगवन् ! किस हेतु से ऐसा कहा जाता है कि जघन्य अवगाहना वाले द्विप्रदेशी स्कंधों के अनन्त पर्याय हैं ?
भगवन्-हे गौतम ! जघन्य अवगाहना वाला एक द्विप्रदेशी स्कंध जघन्य अवगाहना वाले दूसरे द्विप्रदेशी स्कंध से द्रव्य की अपेक्षा तुल्य है, प्रदेशों की अपेक्षा भी तुल्य ही होता है, दोनों जघन्य अयगाहना वाले होने से अवगाहना की दृष्टि से भी तुल्य होते हैं। किन्तु
શ્રીગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે–હે ભગવદ્ ! જઘન્ય અવગાહનાવાળા ઢિપ્રદેશી સ્કના પર્યાની પૃચ્છા ? અર્થાત્ તેમના કેટલા પર્યાય છે?
- શ્રી ભગવાન ઉત્તર આપે છે – હે ગૌતમ! જઘન્ય અવગાહનાવાળા ઢિપ્રદેશી સ્કન્ધના અનન્ત પર્યાય છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી –હે ભગવન્! શા હેતુથી એમ કહેવાય છે કે જઘન્ય અવગાહનાવાળા ઢિપ્રદેશી સ્કન્ધના અનન્ત પર્યાય છે?
શ્રી ભગવાન :- હે ગૌતમ! જઘન્ય અવગાહનાવાળા એક ક્રિપ્રદેશી સ્કન્ધ જઘન્ય અવગાહનાવાળા બીજા દ્વિપ્રદેશી સ્કન્યથી દ્રવ્યની અપેક્ષાએ તુલ્ય છે. પ્રદેશોની અપેક્ષાએ પણ તુલ્ય જ થાય છે, અને જઘન્ય અવગાહના વાળા હોવાથી અવગાહનાની દૃષ્ટિએ પણ તુલ્ય થાય છે, કિન્તુ સ્થિતિની અપેક્ષાએ ચત સ્થાન
प्र० १०६
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
