________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ५ सु. १३ परमाणुपुद्गलपर्यायनिरूपणम्
८१९
प्रज्ञप्ताः ? इति भगवान् आह-गोयमा ! हे गौतम ! 'एग समयठिइए पोग्गले' एकसमयस्थितिकः पुद्गलः 'एग समय ठिइयस्स पोम्गलस्स दव्वट्टयाए तुल्ले' एकसमयस्थितिकस्य पुद्गलस्य द्रव्यार्थतया तुल्यो भवति, 'परसट्टयाए छडाणवडिए प्रदेशार्थतया पदस्थानपतितो भवति, 'ओगाहणट्टयाए चउद्वाणवडिए ' अवगाहनार्थतया चतुःस्थानपतितो भवति, 'ठिईए तुल्ले' स्थित्या तुल्यो भवति, 'वण्णाइ अफासेहिं छट्टाणवडिए' वर्णादिभिः अष्टस्पर्शे श्व षट्स्थानपतितो भवति, ' एवं जाव दससमयठिईए' एवम् उक्तरीत्या यावद्-द्वित्रि चतुःपञ्च षट्सप्ताष्ट नवदशसमयस्थितिकः पुद्गलो वक्तव्यः, 'संखेज्ज समय ठिइयाणं एवं चेव' संख्येयसमयस्थितिकानां पुद्गलानाम् एवञ्चैव एकसमयस्थितिकपुद्गलवदेव वक्तव्यम्, किन्तु 'णवरं ठिईए दुट्ठाणवडिए' नवरम्पूर्वापेक्षया विशेषस्तु स्थित्या - अवस्थानापेक्षया द्विस्थानपतितो भवति, तथा च संख्येयभाग हीनो वा संख्येयगुणहीनो वा, इत्येवं द्वि स्थानपतितत्वं बोध्यम्
भगवान् - हे गौतम ! एक समय की स्थिति वाला एक पुद्गल दूसरे एक समय की स्थिति वाले पुद्गल से द्रव्य की दृष्टि से तुल्य होता है, प्रदेशों की अपेक्षा षट्स्थानपतित होता है, अवगाहना से चतुःस्थानपतित और स्थिति की अपेक्षा से तुल्य होता है । वर्ण आदि से तथा आठों स्पर्शो की अपेक्षा से षट्स्थानपतित होता है।
इसी प्रकार दो, तीन, चार, पाँच, छह, सात, आठ, नौ और दस समय की स्थिति वाले पुद्गल के विषय में भी समझना चहिए । संख्यात समय की स्थिति वाले पुदुगलों की वक्तव्यता भी इसी प्रकार की कहनी चाहिए । विशेषता यह है कि स्थिति की अपेक्षा वे दिस्थानपतित होते है, अर्थात् संख्यातभाग हीन अथवा संख्यातगुण
શ્રી ભગવાન્ડે ગૌતમ ! એક સમયની સ્થિતિવાળુ એક પુદ્ગલ ખીજા એક સમયની સ્થિતિવાળા પુટ્ટુગલથી દ્રવ્યની દૃષ્ટિએ તુલ્ય હાય છે, પ્રદેશાની અપેક્ષાએ ષટસ્થાન પતિત થાય છે. અવગાહનાથી ચતુઃસ્થાન પતિત અને સ્થિતિની અપેક્ષાએ તુલ્ય હાય છે. વ આદિથી તથા આઠે સ્પોની અપેક્ષાએ ષટસ્થાન પતિત હાય છે.
अहारे थे; त्र, यार, पांथ, छ, सात, माई, नव ने दृश સ્થિતિવાળા પુદ્ગલેાના વિષયમાં પણ સમજવું જોઇએ. સખ્યાત સમયની સ્થિતિવાળા પુદ્ગલેાની વક્તવ્યતા પણ આવી જ જાતની કહેવી જોઈ એ. વિશેષાતા એ છે કે સ્થિતિની અપેક્ષાએ તેઓ દ્વિસ્થાન પતિત થાય છે, અર્થાત્ સખ્યાત ભાગહીન અથવા સ`ખ્યાત ગુણુહીન થાય છે અને જો અધિક ડાય
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર :૨
