________________
प्रज्ञापनासूत्रे सट्टयाए छट्ठाणवडिए' प्रदेशार्थतया षट्स्थानपतितो भवति, 'ओगाहणट्टयाए दुष्ठाणवडिए' अवगाहनार्थतया द्वि स्थानपतितो भवति, तथा च अवगाहनापेक्षया संख्येयप्रदेशावगाढः पुद्गलः संख्येयप्रदेशावगाढस्य संख्येयभाग हीनः संख्येयगुणहीनो वा भवति, संख्येयभागाभ्यधिको वा, संख्येयगुणाभ्यधिको वा भवति, 'ठिईए चउढाणवडिए' स्थित्या-अवस्थानापेक्षया संख्येयप्रदेशावगाढः पुद्गलः संख्येयप्रदेशावगाढस्य पुद्गलस्य असंख्येयभाग हीनो वा, संख्येयभागहीनो वा, संख्येयगुण हीनो वा असंख्येयगुणहीनो वा भवति असंख्येयभागाभ्यधिको वा, संख्येयभागाभ्यधिको वा, संख्येयगुणाभ्यधिको वा असंख्येयगुणाभ्यधिको वा भवतीति भावः, 'वण्णाइउवरिल्ल चउफासेहिय छट्ठाणवडिए' वर्णादिभिः उपरितनचतुःस्पशैश्च-शीतोष्णस्निग्धरूक्षस्पर्शपर्यवै षट्रस्थानपतितो भवति तद्भिलापस्तु पूर्वोक्तरीत्याऽवगन्तव्यः, गौतमः पृच्छति-'असंखेजपएसोगाढाणं तप्रदेशवगाढ पुदगल से द्रव्य की अपेक्षा तुल्य है प्रदेशों की अपेक्षा षट्स्थानपतित होता है, अवगाहना की अपेक्षा द्विस्थानपतित होता है अर्थात् संख्यातभाग हीन अथवा संख्यातगुण हीन होता है और यदि अधिक हो तो संख्यातभाग अधिक या संख्यातगुण अधिक होता है । स्थिति की अपेक्षा से चतुःस्थानपतित होता है, अर्थात् एक संख्यात प्रदेशवगाढ पुद्गल दूसरे संख्यातप्रदेशावगाढ पुदगल से असंख्यातभाग हीन संख्यातभाग हीन, संख्यातगुण हीन अथवा असंख्यातगुण हीन होता है । यदि अधिक हो तो असंख्यातभाग अधिक, संख्यातभाग अधिक, संख्यातगुण अधिक अथवा असंख्यात. गण अधिक होता है। वर्णादि की अपेक्षा तथा उपर्युक्त चार स्पों की अपेक्षा षटूस्थानपतित होता है। સંખ્યાત પ્રદેશાવગાઢ પુદ્ગલથી દ્રવ્યની અપેક્ષાએ તુલ્ય છે, પ્રદેશોની અપેક્ષાએ ષટ્રસ્થાન પતિત થાય છે. અવગાહનાની અપેક્ષાએ ક્રિસ્થાન પતિત બને છે અર્થાત્ સંખ્યાતભાગ હીન, અથવા સંખ્યાત ગુણહીન થાય છે અને જે અધિક થાયતે સંખ્યાત ભાગ અધિક અગર સંખ્યાત ગુણ અધિક થાય છે સ્થિતિની અપેક્ષાએ ચતુઃસ્થાન પતિત થાય છે, અર્થાત્ એક સંખ્યાત પ્રદેશાવગાઢ પુદ્ગલ બીજા સંખ્યાત પ્રદેશાવગાઢ પુદ્ગલથી અસંખ્યાત ભાગહીન, સંખ્યાત ભાગહીન, સંખ્યાત ગુણહીન અથવા અસંખ્યાતગુણ હીન થાય છે. જે અધિક હોય તે અસંખ્યાત ભાગ અધિક, સંખ્યાત ભાગ અધિક, સંખ્યાત ગુણ અધિક અથવા અસંખ્યાત ગુણ અધિક થાય છે. વર્ષાદિની અપેક્ષાએ તથા ઉપર્યુક્ત ચાર સ્પર્શોની અપેક્ષાએ સ્થાન પતિત થાય છે.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
