________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद५ सू.४ पृथ्वीकायिकादीनां पर्यायनिरूपणम् ६०१ गट्टयाए चउट्ठाणाडिए' अवगाहनायतया-शरीरोच्छ्यार्थतया वनस्पतिकायिकश्चतुःस्थानपतितो भवति-असंख्येयभाग हीनो वा, संख्येयभाग हीनो वा, संख्येयगुणहीनो वा, असंख्येयगुण हीनो वा भवति, असंख्येयभागाभ्यधिको वा, संख्येयभागाभ्यधिको वा, संख्येयगुणाभ्यधिको वा, असंख्येयगुणाभ्यधिको वा भवति इत्याशयः, 'ठिईए तिट्ठाणवडिए' स्थित्या-आयुः कर्मानुभवरूपया, वनस्पतिकायिकत्रिस्थानपतितो भवति-असंख्येयभागहीनो वा, संख्येयभागहीनो वा, संख्येयगुणहीनो वा भवति, असंख्येयभागाभ्यधिको वा, संख्येयभागाभ्यधिको वा, संख्येयगुणाभ्यधिको वा भवतीत्याशयः, 'वण्णगंधरसफासमइअण्णाण सुयअण्णाण अचक्खुदंसणपज वेहि य छटाणवडिए' वर्णपतित होता है, अर्थात् कोई किसी की अपेक्षा असंख्यातभाग हीन होता है, कोई किसी से संख्यातभाग हीन होता है, कोई किसी से संख्यातगुण हीन होता है तो कोई किसी से असंख्यातगुण हीन होता है । यदि अधिक हो तो कोई किसी से असंख्यातभाग अधिक होता है, संख्यातभाग अधिक होता है, संख्यातगुण अधिक होता है या असंख्यातगुण अधिक होता है। ___आयुकर्म के अनुभव रूप स्थिति की अपेक्षा से त्रिस्थानपतित होता है, अर्थात् असंख्यातभाग हीन, संख्यातभाग हीन या संख्यात गुण हीन होता है, असंख्यातभाग अधिक, संख्यातभाग अधिक या संख्यातगुण अधिक होता है।
वर्ण, गंध, रस, स्पर्श, मत्यज्ञान, श्रुताज्ञान और अचक्षुदर्शन के पर्यायों की अपेक्षा षट्रस्थानपतित होता है, अर्थात् एक वनस्पतिક્ષાએ અસંખ્યાત ભાગહીન થાય છે, કેઈ કેઈનાથી સંખ્યાત ભાગહીન થાય છે, કઈ કેઈનાથી સંખ્યાત ગુણહીન થાય છે. તે કેઈ કેઈનાથી અસંખ્યાત ગુણહીન બને છે. જે અધિક થાય તે કેઈ કેઈનાથી અસંખ્યાત ભાગ અધિક થાય છે, સંખ્યાત ભાગ અધિક થાય છે, સંખ્યાત ગુણ અધિક થાય છે અગર અસંખ્યાત ગુણ અધિક થાય છે
આયુ, કર્મના અનુભવ રૂપ સ્થિતિની અપેક્ષાએ ત્રિસ્થાન પતિત બને છે. અર્થાત્ અસંખ્યાતભાગ હીન સંખ્યાતભાગ હીન અગર સંખ્યાત ગુણહીન થાય છે. અસંખ્યાતભાગ અધિક, સંખ્યાતભાગ અધિક અગર સંખ્યાતગુણ અધિક થાય છે.
१, ५, २स, २५श, भत्यज्ञान, श्रुताशान मने मन्यदृशुनना पर्याયેની અપેક્ષાએ ષસ્થાન પતિત થાય છે. અર્થાત્ એક વનસ્પતિકાયિક બીજા વનસ્પતિકાયિકની અપેક્ષાએ વર્ણ આદિ પર્યાની દષ્ટિએ અનન્ત ભાગહીન
प्र० ७६
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨