________________
प्रमेययोधिनी टीका पद ३ सू.४० महादण्डकानुसारेण सर्वजीवाल्पबहुत्वम् ४२७ पर्याप्तचतुरिन्द्रियाणामपि संख्येयगुणत्वस्यैव सद्भावेन, पर्याप्तचतुरिन्द्रिया पेक्षया संख्येय भागमात्राणां खचर नपुंसकानां सुतरां ज्योतिष्कदेवापेक्षया संख्येयगुणवमेव नासंख्येयगुणत्वम्, तेभ्योऽपि-थलयरपंचिंदियतिरिक्खजोणिया नपुंसगा संखिजगुणा४३' स्थलचरपश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिका नपुसकाः संख्येय. गुणा भवन्ति, तेभ्योऽपि-'जलयरपंचिंदियतिरिक्खजोणिया नपुंसगा संखिज्जगुणा ४४' जलचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकाः नपुंसकाः संख्येयगुणा भवन्ति तेभ्योऽपि 'चउरिदिया पन्जतया संखिजगुणा४५' चतुरिन्द्रियाः पर्याप्तकाः संख्येयगुणा भवन्ति, तेभ्योऽपि 'पंचिंदिया पज्जत्तया विसेसाहिया४६' पञ्चेन्द्रियाः पर्याप्तकाः संज्ञिनोऽसंज्ञिनश्च विशेषाधिका भवन्ति, तेभ्योऽपि-बेइंदिया पन्ज. तया विसेसाहिया४७ द्वीन्द्रियाः पर्याप्तकाः विशेषाधिकाः भवन्ति, तेभ्योऽपि 'तेइंदिया पजत्तया विसेसाहिया४८' त्रीन्द्रियाः पर्याप्तकाः विशेषाधिका भवन्ति, तेभ्योऽपि-'पंचिंदिया अपज्जत्तया असंखेजगुणा४९' पञ्चेन्द्रियाः अपर्याप्तकाः की अपेक्षा दो सौ छप्पन अंगुल संख्यातगुणा ही अधिक हैं, अतएव पर्याप्त चौइन्द्रियों की अपेक्षा संख्यात भाग मात्र खेचर नपुंसकों का ज्योतिष्क देवों की अपेक्षा संख्यातगुणा होना स्वतः सिद्ध है, वे असंख्यातगुणा नहीं हो सकते । (४२) उनकी अपेक्षा भी स्थलचर पंचेन्द्रिय तिर्यंच नपुंसक संख्यातगुणा अधिक हैं । (४३) उनकी अपेक्षा भी जलचर पंचेन्द्रिय तिर्यंच नपुंसक संख्यातगुणा अधिक हैं । (४४) उनकी अपेक्षा चतुरिन्द्रिय पर्याप्तक संख्यातगुणा अधिक हैं। (४५) उनसे पंचेन्द्रिय पर्याप्त विशेषाधिक हैं, जिनमें संज्ञी और असंज्ञी दोनों सम्मिलित हैं। (४६) उनकी अपेक्षा दीन्द्रिय पर्यासक विशेषाधिक हैं । (४७) उनकी अपेक्षा त्रीन्द्रिय पर्याप्तक विशेषाधिक हैं। (४८) उनकी अपेक्षा पंचेन्द्रिय अपर्याप्त असंख्यातगुणा अधिक हैं। છે. તેથીજ પર્યાપ્ત ચીઈન્દ્રિયેની અપેક્ષાએ સંખ્યાત ભાગ માત્ર બેચર નપુંસક જ્યોતિષ્ક દેવાની અપેક્ષાએ સંખ્યાતગણું થાય તે સ્વતઃ સિદ્ધ છે, તેઓ અસંખ્યાતણ નથી થઈ શક્તા. (૪૨) તેમની અપેક્ષાએ પણ રથલચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ નપુંસક સંખ્યાતગણ અધિક છે. (૪૩) તેમની અપેક્ષાએ પણ જલચર પચેન્દ્રિય તિર્યંચ નપુંસક સંખ્યાત ગણ અધિક છે. (૪૪) તેમની અપેક્ષાએ ચતુરિન્દ્રિય પર્યાપ્તક સંખ્યાતગણું અધિક છે. (૪૫) તેમનાથી પંચેન્દ્રિય પર્યાપ્ત વિશેષાધિક છે. જેમનામાં સંસી અને અસંજ્ઞી બન્ને સંમિલિત છે. (૪૬) તેમની અપેક્ષાએ દ્વીન્દ્રિય પર્યાપ્તક વિશેષાધિક છે. (૪૭) તેમની અપેક્ષાએ ત્રીન્દ્રિય પર્યાપ્તક વિશેષાધિક છે. (૪૮) તેમની અપેક્ષાએ પંચેન્દ્રિય
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨