________________
प्रमैयबोधिनी टीका पद ३ सू.४० महादण्डकानुसारेण सर्वजीवाल्पबहुत्वम् ४१९ नेरइया असंखिज्जगुणा १८, चतुर्थ्यां पङ्कप्रभायां पृथिव्यां नैरयिकाः असंख्येयगुणा भवन्ति, युक्तेः प्राक् प्रतिपादितत्वात् , तेभ्योऽपि 'बंभलोए कप्पे देवा असंखिजगुणा १९, ब्रह्मलोके कल्पे देवाः असंख्येय गुणा भवन्ति प्रागुक्तयुक्तेः, तेभ्योऽपि तच्चाए वालुयप्पभाए पुढवीए नेरइया असंखि जगुणा २०' तृतीयस्यां वालुकाप्रभायां पृथिव्यां नैरयिकाः असंख्येयगुणा भवन्ति, तेभ्योऽपि 'माहिंदे कप्पे देवा असंखिज्जगुणा' माहेन्द्रे कल्पे देवाः असंख्येयगुणा भवन्ति२१, तेभ्योऽपि 'सणंकुमारे कप्पे देवा असंखिज्जगुणा २२' सनत्कुमारे कल्पे देवा असंख्येयगुणा भवन्ति सर्वत्रापि पूर्वोक्तयुक्तेः सत्चात्, तेभ्योऽपि 'दोच्चाए सक्करप्पभाए पुढवीए नेरइया असंखिजगुणा २३' द्वितीयस्यां शर्कराप्रभायां पृथिव्यां नेरयिका असंख्येयगुणा भवन्ति, एतेषाश्च सप्तमपृथिवीनारकादीनां द्वितीयपृथिवीनारक पर्यन्तानां प्रत्येकं स्वस्थाने प्ररूप्यमाणानां सर्वेषामपि धनीपंकप्रभा पृथिवी के नारक असंख्यातगुणा हैं, इस विषय में युक्ति पहले कही जा चुकी है। (१८) उनकी अपेक्षा ब्रह्मलोक कल्प में देव असंख्यातगुणा हैं, पूर्वोक्त युक्ति के अनुसार । (१९) उनकी अपेक्षा तीसरी वालुकाप्रभा नामक पृथिवी में नारक असंख्यातगुणा हैं, (२०) उनकी अपेक्षा माहेन्द्र नामक कल्प में देव असंख्यातगुणा हैं । (२१) माहेन्द्र कल्प की अपेक्षा सनत्कुमार कल्प में देव असंख्यातगुणा है (२२) उनकी अपेक्षा दूसरी शर्कराप्रभा नामक पृथिवी में नारक असंख्यातगुणा हैं, सातवीं पृथिवी से लेकर दूसरी पृथिवी तक के नारक प्रत्येक अपने स्थान में प्ररूपित किये जाएं तो सभी धनीकृत लोक श्रेणी के असंख्यातवें भाग में स्थित आकाश के प्रदेशों की राशि के बराबर हैं, मगर श्रेणी के असंख्यातवें भाग के भी असंલાન્તક કલ્પના દેવેની અપેક્ષાએ ચોથી પંકpભા પૃથ્વીના નારક અસંખ્યાતગણા છે. આ વિષયમાં યુક્તિ પહેલા કહેવાઈ ગઈ છે. (૧૮) તેમની અપેક્ષાએ બ્રહ્મલેક કલ્પના દેવ અસંખ્યાતગણું છે. તે પૂર્વોક્ત યુક્તિના અનુસાર છે. (૧૯) તેમની અપેક્ષાએ ત્રીજી વાલુકાપ્રભા નામક પૃથ્વીમા નારક અસંખ્યાતગણ છે. (૨૦) તેમની અપેક્ષાએ મહેન્દ્ર નામક ક૯૫મા દેવ અસંખ્યાતગણું છે (૨૧) મહેન્દ્રકલ્પની અપેક્ષાએ સનકુમાર કપમાં દેવ અસંખ્યાતગણ છે. (૨૨) તેમની અપેક્ષાએ બીજી શર્કરપ્રભા નામક પૃથ્વીમાં નારક અસંખ્યાતગણી છે, સાતમી પૃથ્વીથી લઈને બીજી પૃથ્વી સુધીના નારક પ્રત્યેક પિતાના સ્થાનમાં પ્રરૂપિત કરાય તે બધા ઘનીકૃતલેક શ્રેણીના અસંખ્યાતમ ભાગમાં સ્થિત આકાશના પ્રદેશોની રાશિના બરાબર છે, પરંતુ શ્રેણુના અસંખ્યાતમાં ભાગમાં
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨