________________
प्रज्ञापनासूत्रे
अथ पर्याप्तकत्रीन्द्रियाणामल्पबहुत्वमाह - 'खेत्ताणुवाएणं' क्षेत्रानुपातेनक्षेत्रानुसारेण, 'सव्वत्थोवा तेइंदिया पज्जत्तया उडलोए' सर्वस्तोका :- सर्वेभ्योअल्पाः, त्रीन्द्रियाः पर्याप्तकाः ऊर्ध्वलोके वर्तमाना भवन्ति, तेभ्योऽपि - 'उडूलोय तिरियलोए असंखेज्जगुणा' ऊर्ध्वलोकति ग्लोके - तस्प्रतरद्वयवर्तिनः पर्याप्तका स्त्रीन्द्रियाः असंख्येयगुणा भवन्ति प्रागुक्तयुक्तेः तेभ्योऽपि 'तेलोक्क असंखिज्जगुणा' त्रैलोक्ये - लोकत्रयवर्तिनः पर्याप्तकत्रीन्द्रिया असंख्येयगुणा भवन्ति, प्रागुक्तयुक्तेः, तेभ्योऽपि 'अहोलोयतिरियलोए असंखिज्जगुणा' अधोलोकतिर्यगूलोके तत्प्रतरवर्तिनः पर्याप्तकाखीन्द्रिया असंख्येयगुणा भवन्ति, तेम्योऽपि - 'अहोलो संखिज्जगुणा' अधोलोके वर्तमानाः पर्याप्तकाखीन्द्रियाः संख्येयगुणा भवन्ति, तेभ्योऽपि 'तिरियलोए संखिज्जगुणा' तिर्यग्लोके वर्तमानाः पर्याप्तका स्त्रीन्द्रियाः संख्ये गुणा भवन्ति, प्रागुक्तयुक्तेः ।
३२२
"
अधोलोक में संख्यातगुणा अधिक हैं। अधोलोक की अपेक्षा तिर्यग् लोक में संख्यातगुणा हैं । कारण पूर्ववत् जानना चाहिए ।
-
पर्याप्त त्रीन्द्रियों का अल्पपत्य क्षेत्र के अनुसार सब से कम पर्याप्त त्रीन्द्रिय ऊर्ध्वलोक में हैं । ऊर्ध्वलोक की अपेक्षा ऊर्ध्वलोकतिर्यग्लोक में असंख्यातगुणा अधिक हैं। ऊर्ध्वलोक-तिर्य ग्लोक की अपेक्षा त्रैलोक्य में असंख्यातगुणा हैं। त्रैलोक्य की अपेक्षा अधोलोक - तिर्यग्लोक में असंख्यातगुणा अधिक हैं । अधोलोक - तिर्यग्लोक की अपेक्षा अधोलोक में संख्यातगुणा अधिक हैं । अधोलोक की अपेक्षा तिर्यग्लोक में संख्यातगुणा अधिक हैं । कारण पहले कहे अनुसार जानना चाहिए ।
चौइन्द्रिय जीवों का अल्पबहुत्य - क्षेत्र के अनुसार विचार करने તિય કલાકમાં અસંખ્યાત ગણા વધારે છે. અધેાલાક તિગ્લાક કરતાં અધાલેાકમાં અસ’ખ્યાતગણા વધારે છે. અધેાલાક કરતાં તિ કલાકમાં સંખ્યાતગણા છે. તેનું કારણ પૂર્વવત્ સમજી લેવું.
પર્યાપ્તક ત્રીન્દ્રિયાનું અલ્પ બહુત્વ
ક્ષેત્રના કથન પ્રમાણે સૌથી કમ પર્યાપ્તક ત્રીન્દ્રિય ઉલાકમાં છે. ઉધ્વ લેકના કરતાં લેાક-તિય કલાકમાં અસંખ્યાત ગણા વધારે છે. ઉર્ધ્વલેક તિય કલેકના કરતાં Àલેાકયમાં અસંખ્યાતગણા છે. ત્રલેાકયના કરતાં અધેાલાક તિય કલેકમાં અસંખ્યાત ગણા વધારે છે. અધેલેક-તિક લેકના કરતાં અધેલાકમાં સંખ્યાત ગણા વધારે છે. અલેાકના કરતાં તિય કલાકમાં સખ્યાત ગણા વધારે છે. તેનું કારણ પહેલા કહેલ અનુસાર સમજી લેવું.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર :૨
