________________
३२०
प्रज्ञापनासूत्रे ऽल्पाः, द्वीन्द्रियाः पर्याप्तकाः ऊर्ध्वलोके तत्प्रतरवर्तिनो भवन्ति, तेभ्योऽपि 'उडलोयतिरियलोए असंखेज्जगुणा' अलोकतिर्यग्लोके-तत्प्रतरद्वयवर्तिनो द्वीन्द्रियाः पर्याप्तकाः असंख्येयगुणा भवन्ति, प्रागुक्तयुक्तेः, तेभ्योऽपि 'तेलोक्के असंखेज्जगुणा' त्रैलोक्ये-लोकत्रयवतिनो द्वीन्द्रियाः पर्याप्तकाः असंख्येयगुणा भवन्ति, प्रागुक्तयुक्तेः, तेभ्योऽपि-'अहोलोयतिरियलोए असंखिज्जगुणा' अधोलोकतिर्यग्लोके तत्प्रतरद्वयवतिनो द्वीन्द्रियाः पर्याप्तकाः असंख्येयगुणा भवन्ति, युक्तरुक्तत्वात्। तेभ्योऽपि-'अहोलोए संखिज्जगुणा' अधोलोके- तत्प्रतरवर्तिनो द्वीन्द्रियाः पर्याप्तकाः संख्येयगुणा भवन्ति, प्रागुक्तयुक्तेः, तेभ्योऽपि 'तिरियलोए संखिज्जगुणा' तिर्यग्लोके वर्तमानाः पर्याप्तका द्वीन्द्रिया संख्येयगुणाः भवन्ति, प्रागुक्तयुक्तेः। ___ अथ त्रीन्द्रियाणामल्पबहुत्वं प्रतिपादयति-'खेत्ताणुवाएणं सव्वत्थोवा तेइंदिया उद्दलोए' क्षेत्रानुपातेन-क्षेत्रानुसारेण, सर्वस्तोकास्त्रीन्द्रियाः ऊर्ध्वलोके तत्प्रतरवर्तिनो भवन्ति, तेभ्योऽपि 'उडलोयतिरियलोए असंखिज्जगुणा' अर्ध्वलोकतिर्यग्लोके तत्प्रतरद्वयवर्तिन स्त्रीन्द्रियाः असंख्येयगुणा भवन्ति, तेभ्योऽपि'तेलोक्के असंखिज्जगुणा' त्रैलोक्ये-लोकत्रयवर्तिनस्त्रीन्द्रियाः असंख्येयगुणा भवन्ति, प्रागुक्तयुक्तेः, तेभ्योऽपि 'अहोलोय तिरियलोए असंखेज्जगुणा' अधोत्रयवर्ती असंख्यातगुणा अधिक हैं । उनकी अपेक्षा भी अधोलोकतिर्यग्लोक में असंख्यातगुणा हैं । अधोलोक-तिर्यग्लोक की अपेक्षा अधोलोक में संख्यातगुणा हैं । अधोलोक की अपेक्षा तिर्यग्लोक में संख्यातगुणा अधिक हैं । यहां भी सर्वत्र पूर्व कथनानुसार ही कारण समझ लेना चाहिए।
त्रीन्द्रिय जीवों का अल्पबहुत्य-क्षेत्र के अनुसार सब से कम त्रीन्द्रिय जीव अप्रैलोक में हैं । ऊर्चलोक की अपेक्षा ऊZलोकतिर्यग्लोक में असंख्यातगुणा अधिक हैं। ऊर्ध्व लोक-तिर्य ग्लोक की अपेक्षा त्रैलोक्य में असंख्यातगुणा हैं । त्रैलोक्य की अपेक्षा अधोलोक ના કરતાં લેકવતિ જેવો અસંખ્યાત ગણા વધારે છે. તેના કરતાં પણ અધોલેક-તિર્થંકલેકમાં અસંખ્યાત ગણા છે. અલેક તિર્થંકલેક કરતાં અને લોકમાં અસંખ્યાત ગણું છે. અલક કરતાં તિય કલાકમાં સંખ્યાત ગણા વધારે છે. અહીંયા પણ બધે જ પહેલા કહેલ કથન પ્રમાણે જ કારણ સમજી લેવું
ત્રીન્દ્રિય જીનું અ૫હત્વ ક્ષેત્રના અનુસાર સૌથી ઓછા ત્રીન્દ્રિય જીવ ઉર્વલે કમાં છે. ઉર્વિલેક કરતાં ઉલક–તિર્થંકલેકમાં અસંખ્યાત ગણું વધારે છે. ઉદ્ઘલેક–તિર્થંકલેક
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
