________________
३००
प्रज्ञापनासूत्रे उपयुक्तप्रतरद्वयसंस्पर्शात् प्रागुक्तेभ्योऽसंख्येयगुणत्वं भवति, तेभ्योपि 'अहोलोए संखेज्जगुणा' अधोलोके वर्तमाना ज्योतिष्काः संख्येयगुणा भवन्ति, अधोलोके बहूनां क्रीडार्थम् अधोलौकिकग्रामेषु भगवतां समवसरणादौ चिरकालावस्थानात् संख्येयगुणत्वं भवति, तेभ्योपि 'तिरियलोए असंखेज्जगुणा तिर्यग्लोके वर्तमानाः ज्योतिष्काः असंख्येयगुणा भवन्ति, ज्योतिष्काणां तिर्यग्लोकस्य स्वस्थानत्वेन असंख्येययुणत्वसंभवात् ।
अथ ज्योतिष्कदेवी विषयकाल्पबहुत्वं प्रतिपादयति-'खेत्ताणुवाएणं' क्षेत्रानुपातेन-क्षेत्रानुसारेण, 'सबत्थोवाओ जोइसिणीओ देवीओ उड्ढलोए' सर्वस्तोका:-सर्वाभ्योऽल्पाः, ज्योतिष्क्यो देव्य ऊर्ध्वलोके तत्प्रतरवर्तिन्यो भवन्ति, ज्योतिष्कदेवविषयक प्रागुक्तयुक्तेः, ताभ्यः-'उडलोयतिरियलोए असंखेजगुणा' ऊर्ध्वलोकतिर्यग्लोके-तत्प्रतरद्वयवर्तिन्यो ज्योतिष्कदेव्योऽसंख्येयगुणा भवन्ति, प्रागुक्तज्योतिष्कयुक्तेः, 'तेलोके संखेज्जगुणाओ' त्रैलोक्ये-लोकत्रयहैं। इस कारण वे पूर्वोक्त देवों से असंख्यातगुणा हैं। उनकी अपेक्षा भी अधोलोक में संख्यातगुणा हैं, क्यों कि बहुत-से ज्योतिष्क अधोलोक में क्रीडा के निमित्त जाते हैं और कोई-कोई अधोलौकिक ग्रामों में भगवान के समवसरण आदि में चिरकाल तक ठहरते हैं, अतएव संख्यातगुणा हैं। उनकी अपेक्षा भी तिर्यकूलोक में असंख्यात गुणा हैं, क्योंकि यह उनका स्वस्थान है। __ज्योतिष्कदेवियों का अल्पबहुत्व-क्षेत्र की अपेक्षा से सब से कम ज्योतिष्कदेवियां ऊर्ध्वलोक नामक प्रतर में हैं। उनकी अपेक्षा ऊर्चलोक-तिर्यकूलोक में असंख्यातगुणी हैं, उनकी अपेक्षा भी-त्रैलोक्य में संख्यातगुणी हैं, उनकी अपेक्षा अधोलोक-तिर्यक्लोक में असंख्याબને પ્રતરને સ્પર્શ કરે છે. તેથી તેઓ પૂર્વોક્ત દેથી અસંખ્યાતગણી છે. તેના કરતાં પણ અલેકમાં સંખ્યાતગણ છે. કેમકે ઘણું ખરા તિષ્ક દેવે અલેકમાં કીડા કરવા માટે જાય છે. અને કઈ કઈ અલેક સંબંધી ગામમાં ભગવાનના સમવસરણ વિગેરેમાં ઘણું કાળ સુધી રહે છે. તેથીજ તેઓ સંખ્યાતગણી છે. તેના કરતાં પણ તિર્યકમાં અસં યાત ગણું છે. કેમકે આ તેઓનું સ્વાસ્થાન છે.
ज्योति वियोना २५६५५हुपयानु थन--- ક્ષેત્રની અપેક્ષાથી સૌથી કમ તિષ્ક દેવિ ઊર્વલક નામના પ્રતરમાં છે. તેના કરતાં ઉર્વલેકતિયંકલેકમાં અસંખ્યાત ગણું છે. તેને કરતાં પણ કૅલેજ્યમાં સંખ્યાતગણી છે. તેનાં કરતાં અલોક-તિયશ્લોકમાં અસંખ્યાતગણી
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
