________________
२२८
प्रज्ञापनासूत्रे षाधिका या ? गौतम ! सर्वस्तोकाः जीवाः नो पर्याप्तका नोऽपर्याप्तकाः, अनन्तगुणाः, पर्याप्तकाः संख्येयगुणाः, द्वारम् १७ ॥भू० २२॥
टीका-अथ पर्याप्तकद्वारमधिकृत्य जीवाल्पत्वबहुत्वादिकं प्ररूपयितुमाह-'एएसिणं भंते ! जीवाणं' गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! एतेषां खलु जीवानाम् 'पजत्ताणं' पर्याप्तकानाम्, 'अपज्जत्ताणं' अपर्याप्तकानाम्, 'नो पज्जत्ता नो अपज्जताण य' नो पर्याप्तक नोऽपर्याप्तकानां च मध्ये 'कयरे कयरेहितो' कतरे कतरेभ्यः, 'अप्पा वा, बहुया वा, तुल्ला वा, विसेसाहिया वा ? अल्पा वा, बहुका वा, तुल्या वा, विशेषाधिका वा भवन्ति ? भगवान् उत्तरयति-'गोयमा !' हे गौतम ! अपज्जत्ताणं नो पज्जत्ता नो अपजत्ताण य) पर्याप्त, अपर्याप्त और नो पर्याप्त नो अपर्याप्त जीवों में (कयरे कयरेहिंतो) कौन किससे (अप्पा या बहुया चा तुल्ला वा विसेसाहिया वा ?) अल्प, बहुत, तुल्य अथवा विशेषाधिक हैं ? (गोयमा) हे गौतम ! (सव्यत्योवा जीवा नो पजत्ता नो अपजत्तगा) सब से कम नो पर्याप्त-नो अपर्याप्त जीव हैं (अपजत्तगा अणंतगुणा) अपर्याप्तक अनन्तगुणा हैं (पज्जता संखिजगुणा) पर्याप्तक संख्यात गुणा हैं ॥२२॥
टीकार्थ-अब पर्याप्तक द्वार की अपेक्षा जीवों के अल्पबहुत्व का प्रतिपादन किया जाता है
श्री गौतम स्वामी प्रश्न करते हैं-हे भगवन् ! इन पर्याप्त, अपर्याप्त और नो पर्याप्त-नो अपर्याप्त जीवों में से कौन किसकी अपेक्षा अल्प, बहुत, तुल्य अथवा विशेषाधिक हैं ? भगवान् उत्तर देते हैंत्ताणं नो पजत्ता नो अपज्जत्ताण य) पर्यास, २५५यास, मने न पर्यास है न अपर्याप्त मां (कयरे कयरेहित्तो) । नाथी (अप्पा वा बहुया वा तुल्ला वा विसेसाहिया वा ?) १८५, घसा तुक्ष्य अथवा विशेषाधि छ ?
(गोयमा) ॐ गौतम! (सव्वत्थोवा जीवा नो पज्जत्ता नो अपज्जत्ता) साथी छ । पर्याप्त न अपर्याप्त ७१ छ (अपज्जत्तगा अणंतगुणा) अपर्यास अनन्त ॥ छ (पज्जत्तगा संखिज्जगुणा) पर्यात सध्यातमा छ
ટીકાથ-હવે પર્યાપ્તક દ્વારની અપેક્ષાએ જીના અ૯પ બહુવનું પ્રતિ પાદન કરાય છે
- શ્રી ગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે હે ભગવન ! આ પર્યાપ્ત અપર્યાપ્ત અને ન પર્યાપ્ત-ન અપર્યાપ્ત જેમાંથી કેણ કેની અપેક્ષાએ થેડા, ઘણા તુલ્ય અથવા વિશેષાધિક છે?
શ્રી ભગવાન ઉત્તર આપે છે–ગૌતમ ! બધાથી ઓછા જીવ પર્યાપ્ત
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨