________________
२२४
प्रज्ञापनासूत्रे
भाषकद्वारवक्तव्यतामूलम्-एएसि णं भंते ! जीवाणं भासगाणं अभासगाण य कयरे कयरेहितो अप्पा वा, बहुया वा, तुल्ला वा, विसेसाहिया वा ? गोयमा ! सव्वत्थोवा जीवा मासगा, अभासगा अणंतगुणा, दारं १५ ॥सू० २०॥ ___छाया-एतेषां खलु भदन्त ! जीवानां भाषकाणाम्, अभाषकाणाञ्च कतरे कतरेभ्यः अल्पा वा, बहुका वा, तुल्या वा, विशेषाधिका वा ? गौतम ! सर्वस्तोकाः जीवाः भाषकाः, अभाषकाः अनन्तगुणाः, द्वारम् ॥१५॥सू० २०॥
टीका-अथ भाषक द्वारमधिकृत्य जीवाल्पबहुत्वादिकं प्ररूपयितुमाह-'एएसि णं भंते ! जीवाणं' गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! एतेषां खलु जीवानां 'भासगाणं' भाषकाणाम्, 'अभासगाणय' अभाषकाणाञ्च मध्ये 'कयरे कयरेहितो' कतरे कतरे भ्यः 'अप्पा वा, बहुया वा, तुल्ला वा, विसेसाहिया वा?' अल्पा वा, बहुका वा,
भाषकद्वार वक्तव्यताशब्दार्थ-(एएसि णं भते!) हे भगवन् ! इन (जीवाणं भासगाणं अभासगाण य) भाषकों और अभाषकों में से (कयरे कयरेहितो) कौन किससे (अप्पा वा बहुया वा तुल्ला वा विसेसाहिया वा ?) अल्प बहुत, तुल्य या विशेषाधिक हैं ? (गोयमा) हे गौतम ! (सव्वत्थोया जीवा भासगा) सब से कम जीव भाषक हैं (अभासगा अणंतगुणा) अभाषक अनन्तगुणा हैं।
टीकार्थ-अब भाषकद्वार की अपेक्षा से जीवों का अल्पबहुत्व कहते हैं
श्री गौतम स्वामी प्रश्न करते हैं-हे भगवन् ! इन भाषक और अभाषक जीवों में से कौन किसकी अपेक्षा अल्प, बहुत, तुल्य अथवा
ભાષક દ્વાર વક્તવ્યતા हाथ-(एएसिणं भंते !) से लगवन् ! २मा (जीवाणं भासगाणं अभास. गाण य) भाषछ। अने भाषामा (कयरे कयरेहितो) ओ नाथी (अप्पा बा बहुया वा तुल्ला वा विसेसाहिया वा) २६५, घ, तुक्ष्य २५१२ तो विशेषाधित छ?
__(गोयमा) गौतम ! (सव्वत्थोवा जीवा भासगा) पाथी माछ। ७५ लाप४ छ (अभासगा अणंत गुणा) २ममा मनन्ता छ ?
ટીકાથ– હવે ભાષક દ્વારની અપેક્ષાએ જેના અલ્પ બહુત્વને કહે છે
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨