________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ३ सू.९ सूक्ष्मबादरपृथिवीकायिकाद्यल्पबहुत्वम् १८५ वा, तुल्या या, विशेषाधिका वा भवन्ति ? भगवान् उत्तरयति-'गोयमा !' हे गौतम ! 'सव्वत्थोवा बायरनिगोयया' सर्येभ्योऽल्पाः बादरनिगोदकाः 'पज्जत्तया' पर्याप्तकाः भवन्ति, 'वायर निगोया य' तेभ्योऽपि बादर निगोदकाश्च 'अपजत्तया' अपर्याप्तकाः 'असंखेजगुणा' असंख्येयगुणा भवन्ति, तेभ्योऽपि-'सुहुम निगोयया अपजत्तया' सूक्ष्म निगोदकाः अपर्याप्तकाश्च 'असंखेज्जगुणा' असंख्येयगुणा भवन्ति, तेभ्योऽपि 'सुहुम निगोया पज्जत्तया संखेज्जगुणा' सूक्ष्म निगोदाः पर्याप्तकाः संख्येयगुणा भवन्ति, प्रागुक्तयुक्तः सूक्ष्मपृथिवीकायिकादीनामल्पबहुत्वम्, गौतमः पृच्छति-'एएसि णं भंते ! सुहुमाणं' हे भदन्त ! एतेषां खलु सूक्ष्माणाम्, 'सुहुम पुढवीकाइयाणं' सूक्ष्म पृथिवीकायिकानाम् 'मुहुम आउकाइयाणं' सूक्ष्माप्कायिकानाम् 'सुहुम तेउकाइयाणं' सूक्ष्मतेजःकायिकानाम् 'मुहुम वाउकाइयाण' सूक्ष्म वायुकायिकानाम् ‘सुहुम वणस्सइकाइयाण' सूक्ष्मवनस्पतिकायिकानाम्, 'मुहुम निगोयाणं' सूक्ष्मनिगोदानाश्च
और बादर निगोद के पर्याप्तक और अपर्याप्तक जीवों में से कौन किसकी अपेक्षा अल्प, बहुत, तुल्य या विशेषाधिक हैं ? ___ श्री भगवान् उत्तर देते हैं-हे गौतम ! सबसे कम बादर निगोद के पर्याप्तक हैं, उनकी अपेक्षा बादर निगोद के अपर्याप्तक असंख्यात गुणा हैं, उनकी अपेक्षा सूक्ष्म निगोद के अपर्याप्तक असंख्यातगुणा हैं और उनकी अपेक्षा सूक्ष्म निगोद के पर्याप्तक संख्यात गुणा हैं। इसका कारण पहले कहा जा चुका है। ___श्री गौतमस्वामी प्रश्न करते हैं-हे भगवन हैं ! इन सूक्ष्म जीयों के, सूक्ष्म पृथ्वीकायिकों के, सूक्ष्म अप्कायिकों के, सूक्ष्म तेजस्कायिकों के, सूक्ष्म वायुकायिकों के, सूक्ष्म वनस्पतिकायिकों के, सूक्ष्म निगोदों નિગદના પર્યાપ્તક અને અપર્યાપ્તક જેમાંથી કેણ કેની અપેક્ષાએ અલ્પ, ઘણ, તુલ્ય યા વિશેષાધિક છે ?
શ્રીભગવાન્ ઉત્તર આપે છે --ગૌતમ ! બધાથી ઓછા બાદર નિગેદના પર્યાપ્તક છે, તેમની અપેક્ષાએ બાદર નિગોદન અપર્યાપ્તક અસંખ્યાતગણ છે, તેમની અપેક્ષાએ સૂમ નિગોદના અપર્યાપ્તક અસંખ્યાતગણુ છે અને તેમની અપેક્ષાએ સૂકમ નિગોદના પર્યાપ્તક સંખ્યાલગણા છે, તેનું કારણ આગળ કહેવાઈ ગએલું છે.
શ્રીગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે–ભગવન ! આ સૂમજીના સૂકમ પૃથ્વીકાચિકેના, સૂક્ષ્મ અષ્કાયિકેના, સૂમ તેજકાયિકના, સૂમ વાયુકાયિકેના, સૂક્ષ્મ વનસ્પતિકાયિકાના સૂફમ નિગોદના, બાદર છવેના, બાદર પૃથ્વીકાયિકના
प्र० २४
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
