________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ३ सू.९ सूक्ष्मबादरपृथिवीकायिकाद्यल्पबहुत्वम् १८३ ऽपि 'सुहुम तेउकाइया पज्जत्तया संखेजगुणा' सूक्ष्मतेजाकायिकाः पर्याप्तकाः संख्येयगुणा भवन्ति, प्रागुक्तयुक्तेः, गौतमः पृच्छति-'एएसि णं भंते ! सुहुम वाउकाइयाणं' हे भदन्त ! एतेषां खलु सूक्ष्म वायुकायिकानाम्, 'बायर वाउकाइयाण य बादर वायुकायिकानाञ्च 'पज्जत्तापज्जत्ताणं' पर्याप्तापर्याप्तकानां मध्ये 'कयरे कयरेहितो' कतरे कतरेभ्यः 'अप्पा वा, बहुया वा, तुल्ला वा, विसेसाहिया वा ?" अल्पा वा, बहुका बा, तुल्या वा, विशेषाधिका वा भवन्ति ? भगवान् उत्तरयति-'गोयमा!' हे गौतम ! 'सव्वत्थोवा बायर वाउकाइया पजत्तया' सर्यस्तोका:-सर्वेभ्योऽल्पाः, बादरवायुकायिकाः पर्याप्तकाः भवन्ति, तेभ्योऽपि 'बायर वाउकाइया अपज्जत्तया असंखेजगुणा' बादरवायुकायिकाः अपर्याप्तकाः असंख्येयगुणा भवन्ति, तेभ्योऽपि, 'मुहुम बाउकाइया अपज्जत्तया असंखेजगुणा' हक्ष्म वायुकायिकाः अपर्याप्तकाः असंख्येयगुणा भवन्ति, तेभ्योऽपि 'मुहुम ख्यात गुणा हैं और उनकी अपेक्षा सूक्ष्म तेजस्कायिक पर्याप्त संख्यात गुणा हैं । इसका कारण पहले बतलाया जा चुका है। __ श्री गौतम स्वामी प्रश्न करते हैं-हे भगवन् ! इन सूक्ष्म वायुकायिकों और बादर वायुकायिकों के पर्याप्तों और अपर्याप्तों में कौन किससे अल्प, बहुत, तुल्य या विशेषाधिक हैं ?
श्री भगवान् उत्तर देते हैं-हे गौतम ! सबसे कम बादर चायकाय के पर्याप्तक हैं, उनकी अपेक्षा बादर वायुकाय के अपर्याप्त असंख्यात गुणा हैं, उनकी अपेक्षा सूक्ष्म वायुकाय के अपर्याप्त असंख्यात गुणा हैं और उनकी अपेक्षा भी सूक्ष्म वायुकाय के पर्याप्तक संख्यात गुणा हैं।
श्री गौतम स्वामी प्रश्न करते हैं-हे भगवन् ! इन सूक्ष्म वनस्पतिઅપર્યાપ્તક અસંખ્યાતગણ છે, અને તેના કરતાં સૂમ તેજસ્કાયિક પર્યાપ્તક સંખ્યાતગણુ છે, તેનું કારણ પહેલાં કહેવામાં આવી ગયેલ છે.
ગૌતમસ્વામી પૂછે છે કે હે ભગવન્ ! આ સૂક્ષમ વાયુકાયિક અને બાદર વાયુકાયિકોના પર્યાપ્તક અને અપર્યાપ્તકમાં કોણ કોનાથી અ૮૫, ઓછા, વધારે, સરખા અને વિશેષાધિક છે ? ઉત્તર આપતાં ભગવાન શ્રી કહે છે કે—હે ગૌતમ ! સૌથી ઓછા બાદર વાયુકાયના પર્યાપ્તકે છે, તેના કરતાં બાદર વાયુકાયના અપર્યાપ્તક અસંખ્યાતગણું છે. તેના કરતાં સૂમ વાયુકાયના અપર્યાપ્તકે અસંખ્યાતગણી છે, અને તેના કરતાં સૂમ વાયુકાયના પર્યાપ્તક સંખ્યાલગણ છે.
ગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરતાં કહે છે કે હે ભગવન ! આ સૂમ વનસ્પતિ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
