________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ३ सू.७ बादरजीवाल्पबहुत्वम्
१३७ तथाचोक्तम्-'आवलिय वग्गो ऊणावलिय गुणिो हु बायरातेउ'
छाया-आवलिकावर्गः अनावलिकया गुणितो भवति बादरास्तेजःकायिका इति, तेभ्यः 'बायरतसकाइया पज्जत्तया असंखेज्जगुणा' चादरत्रसकायिकाः बादरद्वीन्द्रियादयः पर्याप्तकाः असंख्येयगुणा भवन्ति, तेषां प्रतरे यावन्ति अगुलासंख्येयभागमात्राणि खण्डानि भवन्ति तावत्प्रमाणखात्, तेभ्योऽपि 'पत्तेयसरीरबायरवणस्सइकाइया' प्रत्येक शरीरबादरवनस्पतिकायिकाः 'पज्जत्तया असंखेज्जगुणा' पर्याप्तका असंख्येयगुणा भवन्ति, तेषां प्रतरे यावन्ति अगुलासंख्येयभागमात्राणि खण्डानि भवन्ति तावत्प्रमाणत्वात् तथाचोक्तम्_ 'पत्तेय पज्जत्तवणकाइयाओ पवरं हरति लोगस्त । अंगुलअसंखभागेण भाइय मिति' प्रत्येकपर्याप्त वनस्पतिकायिकाः प्रतरं हरन्ति लोकस्य । अशुलासंख्येयभागेन भाजिता इति, तेभ्योऽपि 'बायरनिगोदा पज्जत्तया असंखेज्जगुणा' समय राशि लब्ध होती है, उतना ही उनका परिमाण है । कहा भी है-'आवलिका के वर्ग को कुछ समय कम एक आवलिका से गुणित करने पर जो संख्या हो उतने ही बादर तेजस्कायिक हैं।' बादर तेजस्कायिकों की अपेक्षा बादर त्रसकायिक पर्याप्त असंख्यातगुणा हैं, क्योंकि प्रतर में अंगुल के असंख्यातवें भाग मात्र जितने खंड होते हैं, उतनी ही उनकी संख्या है। उनकी अपेक्षा प्रत्येक शरीर बादर वनस्पतिकायिक पर्याप्त असंख्यातगुणा हैं, क्योंकि प्रतर में जितने अंगुल के असंख्यातवें भाग मात्र खंड होते हैं वे उतने ही हैं। कहा भी है-प्रत्येक वनस्पतिकायिक पर्याप्त अंगुल के असंख्यातवें भाग से विभाजित होकर लोक के प्रतर को हरण करते हैं। इन की अपेक्षा बादर निगोद के पर्याप्त असंख्यगुणा हैं, क्योंकि રાશિ લબ્ધ થાય છે, તેટલું જ તેનું પરિમાણ છે, કહ્યું પણ છે કે--આવલિકાના વર્ગને કાંઈક સમય છે તેવા એક આવલિકાથી ગુણવાથી જે સંખ્યા થાય, તેટલા જ બાદર તેજસ્કાયિકે છે. બાદર તેજસ્કાચિકની અપેક્ષાએ બાદર ત્રસકાયિક પર્યાપ્તક અસંખ્યાત ગણુ છે, કેમકે પ્રતરમાં અંગુલના અસંખ્યાતમા ભાગમાત્ર જેટલા ખંડ થાય છે, તેટલી જ તેઓની સંખ્યા છે, તેમની અપેક્ષાએ પ્રત્યેક શરીર બાર વનસ્પતિકાયિક પર્યાપ્ત અસંખ્યાતગણું છે, કેમકે પ્રતરમાં જેટલા અંગુલના અસંખ્યાતમાં ભાગ માત્ર ખંડ બને છે, તેઓ તેટલા જ છે, કહ્યું પણ છે–પ્રત્યેક વનસ્પતિકાયિક પર્યાપ્તકે અંગુલના અસંખ્યાતમા ભાગથી વિલાજિત બનીને લેકના પ્રતરને હરણ કરે છે, તેમની અપેક્ષાએ બાદર નિગદના પર્યાપ્ત અસંખ્ય ગણુ છે, કેમકે તેમની અવગાહના અત્યંત
प्र० १८
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
