________________
८३२
प्रज्ञापनासूत्रे
उत्तरेणं' मन्दरस्य पर्वतस्य उत्तरेण, उत्तरदिग्भागे ' महाकाले एत्थ पिसाविंदे पिसायराया परिवसई' महाकालो नाम अत्र पिशाचेन्द्रः पिशाचराजः परिवसति इति बोध्यः, 'जाव विहरड़' यावत्-महर्द्धिको महाद्युतिकः, महायशाः महाबलः, महानुभागः, महासौख्यो हारविराजितवक्षाः, कटकत्रुटितस्तम्भतभुजः' अङ्गदकुण्डलमृष्टगण्डस्वलकर्णपीठधारी विचित्रहस्ताभरणः, विचित्रमालामौलिः कल्याणकप्रवरवस्त्र परिहितः कल्याणकप्रवरमाल्यानुलेपनधरो भास्वर - बोन्दिः प्रलम्बवनमालाधरो दिव्येन वर्णगन्धादिना दशदिश उद्योतयन् प्रभासयन् स खलु तत्र तिर्यगसंख्येयानां भौमेयनगरावासशतसहस्राणाम् चतुर्णाम् वक्तव्यता कह लेनी चाहिए। उसमें विशेषता यह है-मन्दर पर्वत के उत्तर दिग भाग में महाकाल नामक पिशाचेन्द्र, पिशाच राजा निवास करता है, यावत् विचरता है । ' यावत्' शब्द से यह समझना चाहिए वह महाकाल पिशाचेन्द्र महर्द्धिक, महाद्युतिक, महायशस्वी, महाबल, महानुभाग और महासौख्य है । उसका वक्षस्थल हार से विराजमान रहता है । उसकी भुजाएं कटकों और त्रुटितों से स्तब्ध रहती हैं । वह अंगद, कुंडल और गण्डस्थल को घिसने वाले कर्णपीठ नामक आभूषण का धारक होता है । उसके हाथों में अद्भुत आभूषण होते हैं । उसका मुकुट अद्भुत माला से युक्त होता है । कल्याणकारी उत्तम वस्त्रों का परिधान करता है । कल्याणकर उत्तम माला एवं अनुलेपन का धारक होता है । उसका शरीर देदीप्यमान है । वह लम्बी वनमाला को धारण करता है । अपने दिव्य वर्ण गंध आदि से दशों दिशाओं को उद्योतित और प्रभासित करता हुआ वह तिछें असंख्य लाख भौमेय नगरावासों का, चार हजार નામક પિશાચેન્દ્ર, પિશાચ રાજા નિવાસ કરે છે યાવત્ વિચરે છે. યાવત્ શબ્દથી એમ સમજવું જોઇએ કે મહાકાલ પિશાચેન્દ્ર મહર્ધિક, મહાદ્યુતિક, મહાયશસ્વી, મહાખલ, મહનુભાગ અને મહાસૌખ્ય છે. તેમના વક્ષસ્થલ હારથી વિરાજમાન છે. તેમની ભુજાએ કટકે અને ત્રુટિતાથી સ્તબ્ધ રહે છે. તે અંગદ કુંડલ અને ગંડસ્થલને ઘસતાં કર્ણપીડ નામક આભૂષણને ધારણ કરે છે. તેમના મુગટ અદ્ભુત માલાથી યુક્ત હોય છે. કલ્યાણકારી ઉત્તમ વસ્ત્રોનું પરિધાન કરે છે. કલ્યાણકર ઉત્તમ માલા તેમજ અનુલેપનના ધારક હેાય છે. તેમનુ શરીર ધ્રુઢીપ્યમાન છે. લાંબી વનમાળાઓને ધારણ કરે છે. પોતાના દિવ્ય વ ગંધ વિગેરેથી દશેદિશાઓને ઉદ્યોતિત અને પ્રભાસિત કરતા તે તિો
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
