________________
प्रज्ञापनासूत्रे न तु प्रतिनियतैकगन्धपरिणाम परिणता एवेतिभायः 'रसओ तित्तरसपरिणयावि, कडुयरसपरिणया वि, कसायरसपरिणया वि, अंबिलरसपरिणया वि महुररसपरिणया वि' ये स्कन्धादयो नीलरसपरिणता स्तेषु मध्ये केचित्-रसओ'-रसतः -रसमाश्रित्य, 'तित्तरसपरिणयावि'-तिक्तरसपरिणता अपि भवन्ति, केचित्'कडयरसपरिणता वि’ कटुकरसपरिणया अपि भवन्ति, केचित्-'कसायरसपरिणया वि'-कषायरसपरिणता अपि भवन्ति, केचित्-'अंबिलरसपरिणया वि'-अम्लरसपरिणता अपि भवन्ति, केचित्-'महुररसपरिणया वि'-मधुररसपिरणता अपि भवन्ति, 'फासओ कक्खडफासपरिणया वि, मउयफासपरिणया वि, गुरुयफासपरिणया वि, लहुयफासपरिणया वि, सीयफासपरिणया वि उसिणफासपरिणया वि, णिद्धफासपरिणया वि, लुक्खफासपरिणया वि' ये स्कन्धादयो वर्णतो नीलवर्णपरिणता स्तेषु मध्ये केचित्—'फासओ' स्पर्शतः-स्पर्शमाश्रित्य, 'कक्खडफासपरिणया वि'-कर्कशस्पर्शपरिणता अपि भवन्ति, केचित्-'मउयफासपरिणया वि'-मृदुक स्पर्शपरिणता अपि भवन्ति. केचित्-'गुरुयफासपरिणया वि'-गुरुकस्पर्शपरिणता अपि भवन्ति, केचित्-'लहुयफासपरिणया वि' लघुकस्पर्शपरिणता अपि भवन्ति अपेक्षा सुरभिगंध वाले भी होते हैं और दुरभि गंध वाले भी होते हैं, अर्थात् उन में से कोई सुगंध वाले भी होते हैं और कोई दुर्गंध वाले भी होते हैं। ऐसा नहीं है कि सब एक ही गंध वाले हों। जो पुदल नील वर्ण रूप में परिणत होते हैं, उनमें से कोई रसकी अपेक्षा तिक्त रसवाले भी होते हैं, कोई कटुक रसवाले भी होते हैं, कोई कषाय रसवाले भी होते हैं, कोई अम्लरस वाले भी होते हैं, और कोई मधुर रसवाले भी होते हैं, जो नील वर्णवाले स्कंध आदि पुद्गल होते हैं। उनमें से कोई स्पर्श की अपेक्षा कर्कश स्पर्शवाले, कोई मृदु स्पर्शचाले, कोई गुरु स्पर्शयाले, कोई लघु स्पर्शवाले, कोई शीत स्पर्शસુગંધવાળા પણ હોય છે. અને દુર્ગન્ય વાળા પણ હોય છે, અર્થાત્ તેઓમાંથી કેઈ સુગન્ધ વાળા પણ હોય છે અને કઈ દુર્ગંધ વાળા પણ હોય છે. એવું નથી કે બધા એકજ ગંધ વાળા હેય. જે પગલે નીલ રંગના રૂપમાં પરિણામ પામે છે, તેમાં કઈ રસની અપેક્ષાએ તિકત રસ વાળા પણ હોય છે, કેઈ કડવા રસ વાળા પણ હોય છે, કઈ કષાય રસ વાળા પણ હોય છે કઈ ખાટા રસ વાળા પણ હોય છે અને કોઈ મધુર રસ વાળા પણ હોય છે. જેઓ નીલા રંગના સ્કંધ આદિ પુદ્ગલે હોય છે, તેમાંથી કેઈ સ્પશની અપેક્ષાએ કર્કશ સ્પર્શ વાળા, કેઈ કેમળ સ્પર્શ વાળા કે ગુરૂ (ભારે) સ્પર્શ વાળા, કોઈ લઘુ (હલકા) સપર્શ વાળા, કોઈ ઠંડા વાળા કેઈ ઉષ્ણુ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧