________________
७६०
____ प्रज्ञापनास्त्रे प्रभासयन्त स्वेषां स्वेषां भवनावासादीनाम् आधिपत्यं पौरपत्यम् कुर्वन्तः पालयन्तः निपुणगात्रकै महताहतनाटयगीत वादित तन्त्रीतलतालत्रुटितधनमृदङ्गपटुप्रवादितरण दिव्यान् भोगभोगान् भुञ्जाना विहरन्ति, अथौत्तराहनागकुमारेन्द्रभूतानन्द वर्णयति-'भूयाणंदे एत्थ नागकुमारिंदे' अत्र खलु-उपर्युक्त स्थानेषु भूतानन्दोनाम नागकुमारेन्द्रः 'नागकुमारराया' नागकुमारराजा 'परिवसई' परिवसति, स च भूतानन्दोऽपि 'महिडिए जाव पभासेमाणे' महद्धिको यावत् महाद्युतिकः, महा. यशाः, महाबलः, महानुभागः, महासौख्यः, हारविराजितवक्षाः, कटकतुटितस्तम्भितभुजः, अङ्गदकुण्डलमृष्टगण्डस्तलकर्णपीठधारी, विचित्रहस्ताभरणः, विचित्रमालामौलिमुकुटः, कल्याणकप्रवरवस्त्रपरिहितः, कल्याणकप्रवरमाल्यानुलेपनधरः भास्वरवोन्दिः प्रलम्बवनमालाधरो दिव्येन वर्णगन्धादिना दशदिश महान् सुख से सम्पन्न हैं । अपने दिव्य वर्ण गंध आदि से दशों दिशाओं को उद्योतित एवं प्रकाशित करते हुए तथा अपने-अपने भवनावासों का अधिपत्य तथा अग्रेसर करते हुए रहते हैं । वे नाट्य, गीत तथा वीणा, तलताल, त्रुटित, मृदंग आदि की मधुर ध्वनि के साथ दिव्य भोगोपभोगों को भोगते हुए विहार करते हैं। ___अब उत्तर दिशा के नागकुमारेन्द्र भूतानन्द का वर्णन किया जाता है । इन स्थानों में भूतानन्द नामक नागकुमारेन्द्र एवं नागकुमारों का राजा निवास करता है । भूतानन्द इन्द्र भी महान ऋद्धि का धारक है यावत् महाद्युति, महाशय, महाबल, महानुभाग और महासुख है। उसका वक्षस्थल हार से सुशोभित रहता है । भुजाएं कटकों और त्रुटित से स्तब्ध रहती हैं । वह अंगद, कुंडल एवं कर्णपीठ का धारक है। उसके हाथों में अद्भुत अभूषण होते हैं । मुकुट चित्र-विचित्र દિવ્ય વર્ણ, ગંધ આદિથી દશે દિશાઓને ઉદ્યોતિત તેમજ પ્રકાશિત કરતા તથા પિત પિતાના ભવનાવાસોનું આધિપત્ય તથા અગ્રેસર્વ કરતા છતાં રહે છે. તેઓ નાટ, ગીત તથા વીણ, તલ, તાલ, ત્રુટિત, મૃદંગ આદિના મધુર દવની ના શ્રવણ સાથે દિવ્ય ભેગપગાને ભેગવતા રહિને વિહાર કરતા રહે છે.
હવે ઉત્તરદિશાના નાગકુમારે ભૂતાનન્દનું વર્ણન કરાય છે. આસ્થાસ્થાનમાં ભૂતાનન્દ નામના નાગકુમારે તેમજ નાગકુમારના રાજા નિવાસ કરે છે. ભૂતાનન્દ ઈન્દ્ર પણ મહાન સમૃદ્ધિના ધારક છે. યાવત્ મહાતિ, મહાયશ, મહાબલ, મહાનુભાગ અને મહાસુખી છે. તેમના વક્ષસ્થળ હારથી સુશોભિત રહે છે. ભુજાઓ કટકે અને ત્રુટિત થી સ્તબ્ધ રહે છે. તે અંગદ, કુંડલ તેમજ કર્ણ પીઠના ધારક છે. તેમના હાથમાં, અદૂભૂત આભૂષણ હોય છે.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
