________________
६३४
प्रज्ञापनास्त्रे प्रहरण विशेषस्येव संस्थानम्-तीक्ष्णतालक्षण आकारस्तेन संस्थिताः-व्यवस्थिताः तथाविधा इत्यर्थः, 'निच्चंधयारतमसा'-नित्यान्धकारतामसाः, नित्यं-सर्वकालं तमसा प्रकाशाभावेन अन्धकारावृता इत्यर्थः 'ववगयगहचंदसूरनक्खत्तजोइसप्पहा' -व्यपगतग्रहचंद्रसूर्यनक्षत्रज्योतिष्कपथाः-व्यपगतः-परिभ्रष्टः, ग्रह चन्द्र सूर्य नक्षत्ररूपाणां तारारूपाणाश्च ज्योतिष्कागां-पन्थाः-मार्गों येभ्यस्ते तथाविधा इत्यर्थः, 'मेदवसापूयपडलरुहिरमंसचिक्खिल्ललित्ताणुलेवणतला'-मेदोवसापूतिपटलरुधिरमांसचिक्खिल्ललिप्तानुलेपनतलाः- मेदोवसापूतिपटलरुधिरमांसैर्यश्चिखिल्ल:-कर्दमस्तेन लिप्तम्-उपदिग्धम्, अनुलेपनेन-सकल्लिप्तस्य पौनः पुन्योपलेपनेन उपचितम्,तलम्-अधोभूमिभागे येषां ते तथाविधाः, 'असुइ. वीसा'-अशुचिबीभत्साः, अशुचयः-अपवित्राः, बीभत्साः-अत्यन्त जुगुप्सिताः विस्रावा-अपक्वगन्धयुक्ता इति तदर्थः, 'परमदुब्भिगंधा'-परमदुरभिगन्धाःअत्यन्तदुर्गन्धयुक्ताः, 'काउअगणिवन्नाभा'-कापोताग्निवर्णाभा:-मायमान लोहाग्निवर्णकान्तयः 'कक्खडफासा'-कर्कशस्पर्शाः-कर्कशः-अत्यन्तकठोरः स्पर्शी येषां ते कर्कशस्पर्शाः, "दुरहियासा'-दुरध्यासाः, दुःखेन अध्यास्यन्ते सह्यन्ते इति दुरध्यासाः, दुःसहा इत्यर्थः, 'असुभा णरगा' -अशुभा नरकाः-पूर्वोक्तनरकावासा, 'असुभा णरगेसु वेयणाओ'-अशुभा नरकेषु वेदना, भवन्ति, 'एत्थ णं'-अत्र खलु -उपर्युक्तस्थले 'वालयप्पभापुढवीनेरइयाण'-वालुकाप्रभापृथिवीनैरयिकाणाम्, चौकोर हैं और नीचे क्षुरप्र नामन शस्त्र के समान-तीक्ष्ण है । वे सदैव प्रकाश का अभाव होने से अंधकारमय रहते हैं। वहां ग्रह, चन्द्र, सूर्य, नक्षत्र आदि ज्योतिष्क नहीं हैं । वे भेद, चर्बी, मवाद, रुधिर और मांस के कीचड के लेप से लिप्त तलभाग वाले हैं । अशुचि
और बीभत्स हैं या अपक्व गंध से युक्त हैं, घोर दुर्गन्ध वाले हैं। कापोत अग्नि के रंग के हैं अर्थात् धौं की जाती हुई लोहाग्नि के समान वर्ण वाले हैं । उनका स्पर्श अत्यन्त ही कठोर है, वे दुस्सह हैं । इस प्रकार वे नरक अशुभ हैं और वहां की वेदनाएं भी अशुभ हैं । અને નીચે સુર, અસ્ત્રાના સરખાં તીણ છે. તેઓ સદૈવ પ્રકાશનો અભાવ હોવાથી અંધકાર મય રહે છે. ત્યાં ગ્રહ. ચન્દ્ર, સૂર્ય, નક્ષત્ર આદિ તિષ્ક નથી હતાં. તેઓ મેદ ચબી, મવાદ પરૂ લેહી અને માંસના કીચડના લેપથી લિસ તળભાગવાળા છે. અશુચિ અને બીભત્સ છે એમ અપકવ ગંધથી યુક્ત છે. ઘેર દુધવાળા છે. કાપત અગ્નિના રંગના છે અર્થાત ધમેલા
હાગ્નિના સમાન રંગવાળા છે. તેમને સ્પર્શ અત્યન્ત કઠેર હોય છે. તેઓ દુસહ છે. આવી જાતના તે નરકે અશુભ છે અને ત્યાંની વેદનાઓ પણ અશુભ છે.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
