________________
प्रमेयबोधिनी टीका द्वि. पद २ सू.१० नैरयिकाणां स्थानानि 'ठाणा पण्णत्ता'-स्थानानि-स्वस्थानानि प्रज्ञप्तानि ? प्ररूपितानि ? सन्ति, तदेव प्रकारान्तरेण स्फुटयितुमाह-'कहिणं भंते ! वालुयप्पभापुढवीनेरइया परिवसंति ?' हे भदन्त ! कुत्र खलु-कस्मिन् प्रदेशे वालुकाप्रभापृथिवीनैरयिकाः परिवसंति ? भगवानाह-'गोयमा' हे गौतम ! 'वालुयध्यभापुढवीए'-वालुकाप्रभाषथिव्याः, "अट्ठावीसुत्तरजोयणसयसहस्सबाहल्लाए' अष्टाविंशयुत्तरयोजनशतसहस्रबाहल्यायाः अष्टाविंशतिसहस्राधिकलक्षयोजनविस्तारायाः उपरि' उपरि-ऊर्श्वभागे एग जोयणसहस्सं ओगाहित्ता'-एकं योजनसहस्रम् अवगाह्य 'हेट्ठा चेगं जोयणसहस्सं वज्जित्ता'-अधश्च-अधस्तात् एकं योजनसहस्रं वर्जयित्वा 'मज्झे छब्बीसुत्तर जोयणसयसहस्से'-मध्ये-मध्यभागे, पइविंशत्युत्तरयोजनशतसहस्रे-पइविंशतिसहस्राधिकलक्षयोजनेमु एत्थ णं'-अत्र खलु-उपर्युक्तस्थले 'बालुयप्पभापुढवी नेरइयाणं'-वालुकाप्रभापृथिवीनैरयिकाणाम् ‘पन्नरस निरयावाससयसहस्सा' - पञ्चदश नरकावासशतसहस्राणि-पञ्चदशलक्षनरकावासाः, 'भवंतीति मक्खायं' भवन्तीत्याख्यातं मया महावीरेण, अन्यैस्तीर्थकृद्भिश्च, 'तेणं णरगा अंतो वट्टा'ते खलु-पूर्वोक्ताः, नरकाः-पञ्चदशलक्षनरकावासाः, अन्तो-मध्ये-आभ्यन्तरे इत्यर्थः वृत्ताः-वृत्ताकाराः, 'बाहिं च उरंसा' बहिर्भागे चतुरस्रा:-चतुरस्राकाराः, 'अहे खुरप्पसंठाणसठिया'- अधः-अधोभागे क्षुरप्रसंस्थानसंस्थिताः-क्षुरप्रस्यउत्तर दिया-एक लाख अट्ठाईस हजार योजन मोटी वालुकाप्रभा पृथ्वी के ऊपर के एक हजार योजन और नीचे से भी एक हजार योजन भूभाग को छोडकर बीच में जो एक लाख छब्बीस हजार योजन भूमि भाग है, उसमें वालुकाप्रभा के नारकों के पन्द्रह लाख नारकावास हैं, ऐसा मैंने तथा अन्य तीर्थकरों ने भी कहा है। वे नारक अर्थात् नारकावास भीतर से गोलाकार हैं, बाहर से
શ્રી ગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે- હે ભગવન વાલુકાપ્રભ પૃથ્વીના પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત નારકના સ્થાન કયાં કહ્યાં છે? તેને સ્પષ્ટ કરવાને માટે ફરીથી કહ્યું હે ભગવન ! વાલુકાપ્રભા પૃથિવીના નારક કયાં નિવાસ કરે છે ?
શ્રી ભગવાને ઉત્તર આપે–એક લાખ અયાવીસ હજાર યોજન મિટી વાલુકાપ્રભ પૃથ્વીના ઉપરના એક હજાર જન અને નીચેથી પણ એક હજાર
જન ભૂભાગને છેડીને વચમાં જે એક લાખ છવ્વીસ હજાર જન ભૂમિ ભાગ છે, તેમાં વાલુકાપ્રભાના નાના પંદર લાખ નારકાવાસે છે. એમ મેં તથા અન્ય તીર્થકરેએ પણ કહ્યું છે
તે નરક અથવા નરકાવાસ અંદરથી ગોળાકાર છે, બહારથી ચરસ છે. प्र० ८०
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
