________________
प्रमेयबोधिनी टीका प्र. पद १ सू. ४० समेदचारित्रार्यनिरूपणम् ५१७
टीका-'अहवा' अथवा-'चरित्तारिया पंचविहा पण्ण ता'-चारित्रार्याः पश्च विधाः प्रज्ञप्ताः, 'तं जहा'-तद्यथा-'सामाइयचरित्तारिया'-सामायिकचारित्रार्याः २, 'परिहारविसुद्धि चरित्तारिया'-परिहारविशुद्धिकचारित्रार्याः ३, सुहुमसंपरायचरित्तारिया'-सूक्ष्मसंपरायचारित्रायः ४, 'अहक्खायचारित्तारिया य यथाख्यातचरित्राश्चि, तत्र सामायिकादिचारित्राणां स्वरूपमाह-समोरागद्वेषरहित्वाद् आय: सम्यग्दर्शनादिप्राप्तिः समापः, अयश्चान्यासामपि साधुक्रियाणामुपलक्षणं, सर्वासामपि साधुक्रियाणां रागद्वेषशून्यत्वात् समायेन निर्वृत्तं-सम्पन्नं, समाये भवं वा सामायिकम् अथवा-समानां ज्ञानदर्शनचारित्राणामायो लाभः समायः, समाय भूमकों की प्ररूपणा हुई (सेत्तं गम्भवक्कंतिया) यह गर्मजों की प्ररूपणा हुई । (से तं मणुस्सा) यह मनुष्यों की प्ररूपणा हुई। ॥४०॥ ___टीकार्थ-अथवा चारित्रार्य पांच प्रकार के कहे हैं । वे इस तरह हैं(१) सामायिक चारित्रार्य अर्थात् सामायिकचारित्र का आराधन करने के कारण आर्य (श्रेष्ठ-उत्तम) इसी प्रकार (२) छेदोपस्थपनीय चारित्रार्य (३) परिहारविशुद्धिचारित्रार्य (४) सूक्ष्मसम्परापचारित्रार्य और (५) यथाख्यातचारित्रार्य । सामायिक चारित्र आदि के स्वरूप का कथन इस प्रकार है-राग-द्वेष से रहित होने के कारण सम जो आय अर्थात् सम्यग्दर्शन आदि की प्राप्ति, उसे 'समाय' कहते हैं। यह साधु की अन्य क्रियाओं का भी उपलक्षण है, क्योंकि साधु की समस्त क्रियाएं राग-द्वेष से शुन्य होती हैं, जो 'समाय' से उत्पन्न-सम्पन्न हो या समाय में उत्पन्न होने वाला हो वह 'सामायिक' है । अथवा 'सम' अर्थात् ज्ञान, दर्शन और चारित्र का आय अर्थात् लाभ 'समाय' थ४ (से त्तं गम्भवकंतिया) An In anी ५३५२४ (से तं मणुस्सा) मा भनुध्यानी प्र३५॥ २७ ॥ सू. ४० ॥
ટીકાર્ય–અથવા ચારિત્રાય પાંચ પ્રકારના કહેલા છે. તેઓ આ પ્રકારે છે (૧) સામાયિક ચારિત્રાય અર્થાત્ સામાયિક ચારિત્રની આરાધના કરવાને કારણે આર્ય (શ્રેષ્ઠ–ઉત્તમ) એજ રીતે છેદે પસ્થાપનીય ચારિત્રાર્ય (3) પરિહારવિશુદ્ધ ચારિત્રાય (૪) સૂમ સંપરાય ચારિત્રાય અને (૫) યથાખ્યાત ચારિત્રાર્થ
સામાયિક ચારિત્ર આદિના સ્વરૂપનું કથન આ પ્રકારે છે રાગ-દ્વેષથી, રહિત હોવાથી સમ જે આય અર્થાત્ સમ્યગ્દર્શન આદિની પ્રાપ્તિ, તેને “સમાય કહે છે. આ સાધુની અન્ય ક્રિયાઓનું પણ ઉપલક્ષણ છે, કેમકે સાધુની સમસ્ત કિયાઓ રાગદ્વેષથી શૂન્ય હોય છે. જે “સમાય થી ઉત્પન્ન–સમ્પન્ન હોય અગર સમાયમાં ઉત્પન્ન થનાર હોય તે સામાયિક છે. અથવા “સમ અર્થાત
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
