________________
प्रमेयबोधिनी टीका प्र. पद १ सू.३९ समेदचारित्रार्यनिरूपणम् ५०७ सम्परायसरागचारित्रार्या द्विविधाः प्रज्ञप्ताः 'तं जहा' तयथा-'पढमसमयवायरसंपरायसरागवारित्तारियाय' प्रघमसमयवादरसम्परायसरागवारित्रार्याश्च, 'अपढमसमयवायरसंपरायसरागचारित्तारिया य'-अप्रथमसमयबादरसम्परायसरागचारित्राश्चि, 'अहवा' अथवा-चरिमसमयबायरसंपरायसरागचारित्तारिया य' चरमसमयबादरसम्परायसरागचारित्राश्वि, 'अचरिमसमयबायरसंपरायसरागचरित्तारियाय' अचरमसमयबादरसम्परायसरागचारित्रार्याश्य, 'अहवा' अथवा-'वायरसंपरायसराग चारित्तारिया दुविहा पण्णत्ता'-बादरसम्परायसरागचारित्रार्या द्विविधाः प्रज्ञप्ताः, 'तं जहा'-तद्यथा-'पडिवाईय, अपडिवाईय'-प्रतिपातिनश्च, अप्रतिपातिनश्च, प्रकृतमुपसंहरन्नाह-'से तं बायरसंपरायसरायचरित्तारिया'-ते एतेपूर्वोक्ताः, बादरसम्परायसरागचारित्रार्याः प्रज्ञप्ताः, ‘से तं सरागचरित्तारिया'ते एते-पूर्वोक्ताः सरागचारित्रार्याः प्रज्ञप्ताः, अथ वीतरागचारित्रार्यान् प्ररूपयितुमाह-से किं तं वीयरायचारित्तारिया ?' अथ के ते-कतिविधाः, वीतरागचारित्रार्याः प्रज्ञप्ताः ? भगवानाह-वीयरायचरित्तारिया दुविहा पण्णत्ता' वीतरागचारिअप्रथमसमयवर्ती बादरसम्परायसरागचारित्रार्य । अथवा चरमसमयवर्ती बादरसम्परायसरागचारित्रार्य और अचरमसमयवर्ती बादरसम्परायसरागचारित्रार्य । अथवा तीसरी तरह से भी इनके दो भेद हैं-प्रतिपाती और अप्रतिपाती। उपशमश्रेणी वाले प्रतिपाती अर्थात् गिरने वाले और क्षपक श्रेणीप्रपन्न अप्रतिपाती अर्थात् नहीं गिरने वाले होते हैं। ये पूर्वोक्त बादरसम्परायसरागचारित्रार्य कहे गए। सरागचारित्रार्य की भी प्ररूपणा हो चुकी ।
अब वीतरागचारित्रार्य की प्ररूपणा करते हैं। प्रश्न यह है कि वीतरागचारित्रार्य कितने प्रकार के हैं ? भगवान ने कहा-दो प्रकार
શ્રી ભગવાને કહ્યું–બે પ્રકારના છે. પ્રથમ સમયવતી બાદર સંપાય સરાગ ચારિત્રાય અને અપ્રથમસમયવતી બાદર સં૫રાય સરાગ ચારિત્રાય અથવા ચરમ સમયવતી બાદર સંપરય સરાગ ચારિત્રાય અને અચરમ સમયવતી બાદર સંપરાય સરાગચારિત્રાય.
અથવા ત્રીજી રીતે પણ એમના બે ભેદ છે–પ્રતિપાતિ અને અપ્રતિપાતિ ઉપશમ શ્રેણિવાળા પ્રતિપાતિ અર્થાત્ પડવાવાળા અને ક્ષપક શ્રેણિ પ્રપન્ન-પ્રાપ્ત અપ્રતિપાતી અર્થાત્ પતન નહીં પામનારા હોય છે. આ પૂર્વોક્ત બાદર સંપરાય સરાગ ચારિત્રાય કહેવાયા સરાગ ચારિત્રાર્યની પણ પ્રરૂપણ થઈ ગઈ.
હવે વીતરાગ ચારિત્રાર્યની પ્રરૂપણ કરે છે. પ્રશ્ન એ છે કે વીતરાગ ચારિત્રાય કેટલા પ્રકારના છે?
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
