________________
प्रमेयबोधिनी टीका प्र. पद १ सू.३९ सभेदयीतरागदर्शनार्यनिरूपणम् ४९५ कतिविधा इत्यर्थः, बुद्धबोधितच्छद्मस्थक्षीणकषायवीतरागदर्शनार्याः प्रज्ञप्ताः ? मगवानाह-'बुद्धवोहियछ उमत्थखीणकसायवीयरायदंसणारिया दुविहा पण्णता ?' -बुद्धयोधितच्छद्मस्थक्षीणकषायवीतरागदर्शनार्या द्विविधाः प्रज्ञप्ताः ? 'तं जहा' -तयक्षा-'पढमसमयबुद्धबोहियछउमत्थखीणकसायचीयरायदंसणारियाय' - प्रथमसमयबुद्धबोधितच्छद्मस्थक्षीणकषायवीतरागदर्शनार्याश्च, प्रथमसमये बुद्धेन बोधितच्छद्मस्थक्षीणकषायवीतरागदर्शनार्या इत्यर्थः 'अपढमसमयबुद्धबोहियछउमत्थ. खीणकसायवीयरागदंसणारिया य' अप्रथमसमयबुद्धबोधितच्छसस्थक्षीणकषायवीतरागदर्शनार्याश्च,-अप्रथमसमये-द्वयादि समये बुद्धेन बोधितच्छद्मस्थक्षीणकषायवीतरागदर्शनार्या इत्यर्थः 'अहवा'-अथवा-'चरिमसमपबुद्धबोहियछउमत्थखीणकसायवीयरायदंसणारिया य' - चरमसमयबुद्धबोधितच्छद्मस्थक्षीणकषायवीतरागदर्शनार्याश्च, 'अचरिमसमयबुद्धबोहियछ उमत्थखीणकसायवीयरायदंसणारिया य' --- अचरमसमयबुद्धबोधितच्छद्मस्थक्षीणकपायवीतरागदर्शनार्याश्चेति, प्रकृतमुपसंहरनाह-'से तं बुद्धबोहियछ उमत्थखीणकसायवीयरादसणारिया'-ते एते-पूर्वोक्ताः बुद्धबोधितच्छद्मस्थक्षीणकषायवीतरागदर्शनार्याः प्रज्ञप्ताः, 'से तं छउमत्थखीणकसायवीयरायदंसणारिया'-ते एते-पूर्वोक्ताः छद्मस्थक्षीणकषायवीतरागदर्शनार्याः प्रज्ञप्ताः, ___ अथ केवलिक्षीणकषायवीतरागदर्शनार्यान् प्ररूपयितुमाह-'से कि तं केवलिखीणकसायवीयरायदसणारिया ?'-अथ के ते, कतिविधा इत्यर्थः, केवलिक्षीणकषायवीतरागदर्शनार्याः-केवलिनश्च ते क्षीणकपायाश्वते वीतरागाश्चेति केवलिक्षीणकषायवीतरागास्तेषां यदर्शनं तेन दर्शनेन आर्याः, इति केवलिक्षीणकपायवीतरागदर्शनार्याः प्रज्ञप्ताः ? भगवानाह-'केवलिखीणकसायवीयरायदंसणारिया दुविहा पण्णत्ता' केवलिक्षीणकपायवीतरागदर्शनार्या द्विविधाः प्रज्ञप्ताः, 'तं जहा'-तद्यथा -'सजोगिकेवलखीणकसायवीयरायदसणारिया य'-सयोगिकेवलिक्षीणकपायदो भेद हैं । यह छद्मस्थ क्षीणकषाय वीतरागदर्शनार्य की प्ररूपा हुई।
अब प्रश्न यह है कि केवलि-क्षीणकषाय वीतरागदर्शनार्य कितने प्रकार के हैं ? भगवान् ने उत्तर दिया-इन के दो भेद हैं-सयोगिकेवलि અપ્રથમ સમયવર્તી, અથવા તે ચરમ સમયવતી અને અચરમ સમયવતી. એજ રીતે બુદ્ધાધિતન પણ બન્ને રીતે બે ભેદ છે. આ છદ્મસ્થ ક્ષીણકષાય વીતરાગ દશનાર્યની પ્રરૂપણું થઈ.
હવે પ્રશ્ન એ છે કે કેવલિ ક્ષીણકષાય વીતરાગ દર્શનાર્ય કેટલા પ્રકારના છે?
શ્રી ભગવાને ઉત્તર આપે–તેમના બે ભેદ છે–સગિ કેવલિ ક્ષીણકષાય વીતરાગ દર્શનાર્ય અને અગિ કેવલિ ક્ષીણકષાય વીતરાગ દર્શનાર્ય. જેઓ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
