________________
४९४
प्रज्ञापनासूत्रे
-
मसमय सबुद्धछ उमत्थ खीण कसायवीयरायदंसणा रिया य' - प्रथम समयस्वयम्बुद्ध च्छद्मस्थ क्षीणकषायवीतरागदर्शनार्याच, 'अपढमसमयसयंबुद्धछ उमत्थखीण कसायवीयरायदंसणारया य' - अप्रथमसमयस्वयम्बुद्धच्छद्मस्थक्षीणकषायवीतरागदर्शनार्याश्च - अप्रथम समये दद्यादिसमये स्वयम्बुद्धच्छद्मस्थक्षीणकषायवीतरागदर्शनार्या इत्यर्थः, 'अहवा' - अथवा 'चरिमसमयस बुद्धछ उ मत्थखीणकसायवीयरायदंसणारिया य' - वरमसमयस्वयम्बुद्धच्छद्मस्थक्षीणकषायवीतरागदर्शनार्याश्च; 'अच रिमसमय सबुद्धछत्यखीणक सायवीयरायदंसणारिया य' - अचरमसमयस्वयम्बुद्धच्छद्मस्थक्षीणकषावीतरागदर्शनार्याश्च इतिरीत्या प्रकृतमुपसंहरन्नाह - 'से तं सयंबुद्धछ उमत्थखीणक सायवीयरायदंसणारिया' - ते एते - उपर्युपदर्शिताः स्वयबुद्धच्छद्मस्थक्षीणकषायवीतरागदर्शनार्याः प्रज्ञप्ताः ।
अथ बुद्धबोधितच्छद्मस्थक्षीणकषाय वीतरागदर्शनार्यान् प्ररूपयितुमाह'से किं तं बुद्धबोहियछ उमत्थखीण कसायवीयरायदंसणारिया ?' - अथ के ते, दो तरह से दो-दो भेद होते हैं । यथा - प्रथमसमयवर्त्ती और अप्रथम समवर्त्ती अर्थात् जिन्हें बारहवें गुणस्थान में पहुंचे पहला ही समय है और जिन्हें उसमें पहुंचे दो तीन चार आदि समय हो चुके हैं। अथवा चरम समयवर्ती और अचरम समयवर्त्ती, अर्थात् जो बारहवें गुणस्थान के अन्तिम समय में वर्तमान हों वे चरम समयवर्ती और जिन्हें अन्तिम समय नहीं है वे अचरम समयवर्त्ती । इन भेदों के कारण दर्शन में भी भेद होता है और दर्शनभेद से आर्यत्व में भी भेद हो जाता है । इस प्रकार छद्मस्थ क्षीणकषाय वीतरागदर्शनार्य के दो भेद हुए स्वयंवृद्ध और बुद्धबोधित । स्वयंबुद्ध दो प्रकार के हैंप्रथम समवर्ती और अप्रथमसमयवर्त्ती अथवा चरमसमयवर्त्ती और अचरमसमयवर्त्ती । इसी प्रकार बुद्धबोधित के भी दोनों तरह से
જેમકે-પ્રથમ સમયવતી અને અપ્રથમ સમયવતી અર્થાત્ જેમને ખારમા ગુણસ્થાનમા પહોંચ્યાને પહેલા જ સમય છે અને જેમને તેમાં પહેાંચ્યાને એ ન્નણ ચાર વિગેરે સમય વીતી ગયા છે.
અથવા ચરમ સમયવતી અને અચરમ સમયવતી અર્થાત્ જે ખારમા ગુણસ્થાનના અન્તિમ સમયમાં વમાન હોય તે ચરમ સમયવતી અને જેને અન્તિમ સમય નથી તેઓ અચરમસમયવતી છે. આ બે ભેદીને કારણે દનના પણ ભેદ પડે છે અને દર્શન ભેદથી આત્વમાં પણ ભેદ પડી જાય છે.
આ પ્રકારે છદ્મસ્થ શ્રીકષાય વીતરાગ દનાના એ ભેદ પડયા સ્વયંબુદ્ધ અને યુદ્ધમેાધિત. સ્વયં બુદ્ધ એ પ્રકારના છે-પ્રથમ સમયવતી અને
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
