________________
प्रमेयबोधिनी टीका प्र. पद १ सू.२४ साधारणजीवलक्षणनिरूपणम् ३३७ ___ अथ तेषामेव निगोदजीवानां प्रमाणं प्रतिपादयितुमाह-'लोगागासपएसे निगोयजीवं ठवेहि इकिकं । एवं मवि जसाणा हवंति लोगा अणंता उ' ॥१०॥ 'एकैकस्मिन् 'लोगागासपएसे' लोकाकाशप्रदेशे 'इकिक्कं -एकैकम् 'निगोय जी'-निगोदजीवम् 'ठवेहि'-स्थापय, एवम् एकैकस्मिन् आकाशप्रदेशे एकैकजीवरचनया 'मविज्जमाणा'-मीयमानाः 'अगंता उ'-अनन्तास्तु 'लोगा' लोका:अनन्तलोकाकाशप्रमागाः निगोदजीवाः 'हवंति' भवन्ति, अथ प्रत्येकवनस्पति जीव प्रमाणमाह-'लोगागासपएसे परितजीवं ठवेहि इक्किकं एवं मविजमाणा हवंति लोगा असंखिज्जा' ॥१०१॥ 'लोगागासपएसे' एकैकस्मिन् लोकाकाशप्रदेशे 'इक्किक्क'-एकैकम् 'परित्तजीवं परीतजीवं-प्रत्येकवनस्पतिजीवम् 'ठवेंहि' भगवान् के वचन ही इस विषय में प्रमाणभूत हैं। भगवान् ने कहा है-'सूई की नोंक में बराबर निगोदकाय में असंख्यात गोले होते हैं, एक-एक गोले में असंख्यात-असंख्यात निगोद होते हैं और एकएक निगोद में अनन्त-अनन्त जीव होते हैं।' ___ अब निगोदजीयों की संख्या का प्रतिपादन करते हैं-लोकाकाश के एक-एक प्रदेश में यदि एक-एक निगोदजीच स्थापित किया जाय और उनका माप किया जाय तो उन सब जीवों को स्थापित करने के लिए अनन्त लोकों की आवश्यकता होगी। तात्पर्य यह है कि एक लोकाकाश में असंख्यात प्रदेश हैं, ऐसे-ऐसे अनन्त लोकाकाशों के प्रदेशों के बराबर अनन्त निगोदजीवों का परिमाण है। ____ अब प्रत्येक वनस्पतिकाय के जीयों का प्रमाण कहते हैं-एक-एक लोकाकाश के प्रदेश में, प्रत्येक वनस्पतिकाय के एक-एक जीव को स्थापित किया जाय और इस प्रकार उनका माप किया जाय तो ये
ભગવાને કહ્યું છે–સેયની અણી જેટલા નિગોદ કાયમાં અસંખ્ય ગેળા હોય છે, એક એક ગેળામાં અસંખ્યાત અસંખ્યાત નિગદ હોય છે. અને એક એક નિગેદમાં અનન્ત જીવ હેાય છે. હવે નિમેદની સંખ્યાનું પ્રતિપાદન કરે છે
કાકાશના એક એક પ્રદેશમાં જે એક એક નિગોદ જીવ સ્થાપિત કરવામાં આવે અને તેનું માપ લેવામાં આવે છે તે બધા જીવોને સ્થાપિત કરવા માટે અને તલોકની આવશ્યકતા થશે. તાત્પર્ય એ છે કે એક કાકાશમાં અસંખ્યાત પ્રદેશ છે, એવા એવા અનન્તકાકાની બરાબર અનન્ત નિગેદજીના પરિમાણ છે.
હવે પ્રત્યેક વનસ્પતિ કાયના જીનું પ્રમાણુ કહે છેએક એક કાકાશના પ્રદેશમાં, પ્રત્યેક વનસ્પતિકાયના એક એક જીવને
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
