________________
७४७
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३ सू.९८ मनुष्यक्षेत्रनिरूपणम् वन्मण्डलेषु संक्रमो यावत्सर्ववाह्यमण्डलम् एवं-सर्वबाह्यमण्डलादर्वाङ्मण्डलेषु तावत्सर्वाभ्यन्तरमण्डलम् ॥१२॥
'रयणियर दिनकराणं नक्खत्ताणं महग्गहाणं,
चारविसेसेण भवे सुहदुक्ख विही मनुस्साणं' ॥१३।। रजनिचरदिनकराणां नक्षत्राणां च महाग्रहाणां तेन तेन चारगति विशेषेण मुखदुःखयोविधिः-विधानं मनुष्याणां भवति शुभवेदनीयाऽशुभवेदनीयकर्म विपाकात् । तदुक्तम्
'उदयक्खयखओवसमोवसमा जं च कम्मुणो भणिया। दव्वं खेत्तं कालं भावं भवं च संपप्प' छाया-उदयः १ क्षयः २ क्षयोपशमः ३ यच्च कमणो भणिताः।
द्रव्यं क्षेत्रं कालं भावं भवं च संप्राप्य ॥१॥
शुभाऽशुभवेद्यकर्मणां प्रायःशुभद्रव्यक्षेत्रादि सामग्री विपाककारणम् तरह से बाह्यमण्डल से पहिले २ के मण्डलों में उसका संक्रमण तब तक होता रहता है कि जब तक वह सर्वाभ्यन्तर मंडल में नहीं आ पाता ___ 'रयणियर दिणयराणं नक्खत्ताणं महग्गहाणं च चारविसेसेण भवे सुह दुहविही मणुस्साणं' चन्द्र और सूर्य नक्षत्र एवं महाग्रह इनकी चाल विशेष से ही मनुष्यो के सुख दुःख का विधान होता है मनुष्यों के दो प्रकार के कर्म होते हैं-एक शुभवेद्य और दूसरे अशुभ वेद्य इन के सामान्यतः विपाक के कारण द्रव्य क्षेत्र काल, भाव और भव के भेद पांच माने गये हैं कहा भी है
'उदयक्खयखओवसमोवसमा जं च कम्मुणो भणिया।
द्व्वं खेत्तं कालं भावं भवं च संपप्प' ॥१॥ शुभवेद्य कर्मों के विपाक के कारण शुभद्रव्य, शुभक्षेत्र आदि
ચંદ્ર અને સૂર્ય, નક્ષત્ર અને મહાગ્રહ તેઓની ચાલ વિશેષજ મનુષ્યના સુખદુઃખના વિધાન રૂપ હોય છે. મનુષ્યના કર્મ બે પ્રકારના હોય છે. એક શભદ્ય અને બીજા અશુભવેદ્ય તેના સામાન્ય રીતે વિપાકના કારણે દ્રવ્ય क्षेत्र, ८, माप, मने अपना लेहो पाय मानवामो माया छ. ४यु ५५ छे.
'उदयक्खयखओवसमोवसगा जं च कम्मुणो भणिया ।
दव्वं खेत्तं कालं भावं भवं च संपप्प ॥ ३ ॥ શુભ વેદ્ય કર્મોના વિપાકના કારણે શુભદ્રવ્ય, શુભક્ષેત્ર, વિગેરે હોય છે.
જીવાભિગમસૂત્ર
