________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.१० सू.१५२ जीवानां नवविधत्वनिरूपणम् १५११
टीका-'तत्थ णं जे ते एवमाहंसु णवविहा सव्वजीवा पन्नत्ता ते णं एवमाहंसु तत्र जीवविचारे ये ते गणधराः नवविधाः सर्वजीवाः प्रज्ञप्ताः एवमुक्तवन्तस्ते खलु एवमुक्तवन्तः 'तं जहा-एगिया-बेइंदिया-तेइंदिया-चउरिया-णेरइयापंचिदियतिरिक्खजोणिया-मणूसा-देवा-सिद्धा' तद्यथा-एकेन्द्रियाः द्वीन्द्रियाः त्रीन्द्रियाः चतुरिन्द्रियाः नैरयिकाः पञ्चन्द्रियतिर्यग्योनिकाः मनुष्याः देवाः सिद्धाः। तत्र-'एगिदिए णं भंते ! एगिदिय त्ति कालओ केवचिरं होइ ?' एकेन्द्रियः खलु भदन्त एकेन्द्रिय इति कृखा कियच्चिरं कालतः ?
अब नौ प्रकार के सर्व जीव हैं ऐसी जिनकी मान्यता है उसे प्रकट किया जाता है।
'तत्थ णं जे ते एवमाहंसु णवविहा सधजीवा पण्णत्ता' इ० ।
टीकार्थ-इस जीव के प्रस्ताव में किसी अपेक्षा समस्त जीव नव प्रकार के हैं उनका इस सम्बन्ध में स्पष्टीकरण ऐसा है-'तं जहा' जैसे 'एगिदिया, बेंदिया, तेदिया, चउरिदिया, णेरइया, पंचेदियतिरिक्खजोणिया मणूसा देवा सिद्धा' एकेन्द्रिय जीव, दोइन्द्रिय जीव, तेइन्द्रिय जीव, चौइन्द्रिय जीव, नैरयिक जीव पश्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिक जीव, मनुष्य, देव और सिद्ध इस प्रकार के इन जीवों में संसारी और असंसारी सब ही जीव अन्तर्भूत हो जाते हैं।
कायस्थिति विचार-'एगिदिए णं भंते ! एगिदियत्ति कालओ केवच्चिरं होई' हे भदन्त ! एकेन्द्रिय जीव, एकेन्द्रिय रूप से कितने
હવે નૌ પ્રકારના સઘળાજી છે એ પ્રમાણેની એમની માન્યતા છે तेभनी मान्यता प्रगट ४२वामां आवे छे. 'तत्थणं जे ते एवमाहंसु नवविहा सव्वजीवा पण्णत्ता' 'तं जहा' प्रत्याहि.
ટીકાથ–આ નવપ્રકારના છના કથનમાં કઈ અપેક્ષાથી સઘળાજી નવ પ્રકારના છે એમ કહેવા વાળાઓનું આ સંબંધમાં આ પ્રમાણેનું સ્પષ્ટી ४२९ छ. 'तं जहा' रेम-एगिदिया, बेइंदिया, तेइंदिया, चउरिया, णेरइया, पंचेंदियतिरिक्खजोणिया, मणूसा देवा सिद्धा' सेन्द्रियाणा मेन्द्रिय વાળા જી ત્રણ ઈન્દ્રિયવાળા જે ચાર ઈન્દ્રિયવાળા છે, નરયિક છે, પંચેન્દ્રિયતિનિકજીવ, મનુષ્ય, દેવ અને સિદ્ધ આ પ્રકારના આ જેમાં સંસારી અને અસંસારી સઘળાજીવને સમાવેશ થઈ જાય છે.
કાયસ્થિતિનો વિચાર 'एगिदिए णं भंते ! एगिंदियत्ति कालओ केवच्चिरं होइ' भगवान् ! એક ઈન્દ્રિયવાળાજી એ કેન્દ્રિયપણાથી કેટલા કાળપર્યન્ત રહે છે ? આ
જીવાભિગમસૂત્ર
