________________
१४६०
जीवाभिगमसूत्रे नाणी वि' एवं श्रुतज्ञानिनोऽपि-आभिनिबोधिक श्रुतज्ञानयोः परस्पराऽविनाभूतत्वात्, 'जत्थ आभिणिबोहियनाणं तत्थ सुयनाणं, जत्थ सुयनाणं तत्थ आभिणियोहियनाणं, दो वि एयाई अण्णोण्ण मणुगयाई' यत्राऽऽभिनिबोधिकज्ञानं तत्र-श्रुतज्ञानं यत्र-श्रुतज्ञानं तत्राऽऽभिनिबोधिकज्ञानं वे अपि एते अन्योऽन्यमनुगते इति वचनात् द्वयोः साम्यम् । 'ओहिनाणी णं भंते !० अवधिज्ञानी खलु भदन्त ! कालतः कियच्चिरम् ? भगवानाह-गौतम ! 'जहन्नेणं एक समयं उक्कोसेणं छावहिँ सागरोवमाइं साइरेगाई' जघन्येन न्यूनान्न्यूनतयैकं समयम् एकसमयता च मरणतः प्रतिपातेन मिथ्यात्वाऽवगमनतो वा विभङ्गज्ञानभावतः प्रतिपत्तव्या, उत्कर्षेण षट् षष्टिः सागरोपमाणि सातिरेकाणि, तान्याभिप्रकार से श्रुतज्ञानी की भी कायस्थिति का काल इतना ही होता है क्योंकि ये दोनों ज्ञान परस्पर में अविनाभूत हैं उक्तंच____ 'जत्थ अभिणिबोहियणाणं तत्थ सुयनाणं जत्थ सुयनाणं,
तत्थ आभिणिबोहियनाणं, दो वि एयाई अण्णोण्ण मणुगयाई'
'ओहिनाणी णं भंते !' हे भदन्त ! अवधिज्ञानी अवधिज्ञानीरूप कितने काल तक रहता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'जहन्नेणं एगं समय उक्कोसेणं छावहिँ सागरोवमाइं साइरेगाई' हे गौतम ! अवधिज्ञानी अवधिज्ञानी रूप से कम से कम एक समय तक रहता है और अधिक से अधिक कुछ अधिक ६६ सागरोपम तक रहता है जघन्य एक समय के बाद नियमतः मरण को लेकर उसका प्रतिपात हो जाता है और मिथ्यात्व की प्राप्ति से उसे विभंगज्ञान का सद्भाव आ जाता है। तथा उत्कृष्ट जो ६६ सागरोपम कहा गया है वह કાળ કહેવામાં આવેલ છે. તે વિજ્ય વિગેરે વિમાનમાં બે વાર ગમન કરવાથી કહેવામાં આવેલ છે. એ જ પ્રમાણે શ્રુતજ્ઞાનીની કાયસ્થિતિને કાળ પણ એટલે જ હોય છે. કેમ કે આ બને જ્ઞાને પરસ્પર એક સરખા જ છે. કહ્યું પણ છે કે
'जत्थ आभिणिबोहिय णाणं तत्थ सुयणाणं जत्थ सुयणाणं, तत्थ अभिबोहियणाणं, दो वि एयाई अण्णोण्णमणुगयाई'
ओहिणाणी ण भंते !' मावन् सवधिज्ञानी अवधिज्ञानी थी । ७७ पर्यन्त रहे छ ? ॥ प्रश्न उत्तरमा प्रमुश्री छ, 'जहण्णे गं एग समयं उक्कोसेणं छावद्धि सागरोवमाइं साइरेगाई' हे गौतम ! अवधिज्ञानी અવધિજ્ઞાનીપણાથી ઓછામાં ઓછા એક સમયપર્યત રહે છે. અને વધારેમાં વધારે કંઈક વધારે ૬૬ છાસઠ સાગરોપમ પર્યન્ત રહે છે. જઘન્ય એક સમય પછી નિયમતઃ મરણને લઈને તેને પ્રતિપાત થઈ જાય છે. અને મિથ્યાત્વની પ્રાપ્તિથી તેને વિર્ભાગજ્ઞાનને સદૂભાવ આવી જાય છે. તથા ઉત્કૃષ્ટથી ૬૬
જીવાભિગમસૂત્ર
