________________
१४५८
जीवाभिगमसूत्रे द्वीन्द्रियाः त्रीन्द्रियाः चतुरिन्द्रियाः पञ्चेन्द्रियाः अनिन्द्रियाः। संचिट्ठणान्तरे यथाऽधस्ताम् । अल्पबहुत्वम्० सर्वस्तोकाः पञ्चेन्द्रियाः चतुरिन्द्रिया विशेषाधिकाः त्रीन्द्रिया विशेषाधिकाः द्वीन्द्रिया विशेषाधिकाः एकेन्द्रिया अनन्तगुणाः अनिन्द्रिया अनन्तगुणाः अथवा-पविधाः सर्वजीवाः प्रज्ञप्ताः तद्यथा-औदारिकशरीरिणो-वैक्रियशरीरिण-आहारकशरीरिणः-तैजसशरीरिणः कार्मणशरीरिणोऽशरीरिणः । औदारिकशरीरी खलु भदन्त ! कालतः कियच्चिरं भवति ? जघन्येन क्षुल्लकभवग्रहणं द्वि समयोनमुत्कर्षेणाऽसंख्येयं कालं यावदगुलस्याऽसंख्येयभागम्, वैक्रियशरीरी जघन्येनैकं समयम् उत्कर्षेण त्रयस्त्रिंशत्सागरोपमाणिअन्तर्मुहूर्ताभ्यधिकानि आहारकशरीरी जघन्येनान्तर्मुहूर्तम्-उत्कर्षेणान्तर्मुहूर्तम् । तैजसशरीरी द्विविधः-अनादिकोवाऽपर्यवसितः १ अनादिकोवा सपर्यवसितः २, एवं कार्मणशरीर्यपि अशरीरी सादिकोऽपर्यवसितः । अन्तरमौदारिकशरीरस्य जघन्येनैकं समयम् उत्कर्षेण त्रयस्त्रिंशत्सागरोपमाणि अन्तर्मुहर्ताऽभ्यधिकानि, वैकियशरीरस्य जघन्येनान्तर्मुहूर्तम्-उत्कर्षेणाऽनन्तं कालं वनस्पतिकालः, आहारकशरीरस्य जघन्येनान्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षेणानन्तं कालं यावदपाधं पुद्गलपरावर्त देशोनम् तैजसशरीरस्य कार्मणशरीरस्य च द्वयोरपि नास्त्यन्तरम् । अल्पबहुत्वम् सर्वस्तोका आहारक शरीरिणः वैक्रियशरीरिणोऽसंख्येयगुणाः औदारिकशरीरिणोऽनन्तगुणा तैजस कार्मण शरीरिणौ द्वावपि तुल्यौ अनन्तगुणौ । त एते षइविधाः सर्वजीवाः प्रज्ञप्ताः ॥१४९॥ ।
टीका-'तत्थ जे ते एवमासु छव्विहा सव्वजीवा पन्नत्ता-ते एवमासु' तत्र जीवानां भेदप्रस्तावे ये ते एवमुक्तवन्तः षविधाः सर्वजीवा स्त एवमुक्तवन्तः स्तेषामेवं आशयः 'तं जहा-आभिणिबोहियनाणी-सुयनाणी-ओहिनाणी-मणपज्जवनाणी-केवलनाणी-अण्णाणी' तद्यथा-आभिनिबोधिकज्ञानी १ श्रुतज्ञानीर
'तत्थणं जे ते एवमाहंसु छव्विहा सव्वजीवा पन्नत्ता'-इत्यादि ।
टीकार्थ-गौतम ने प्रभु से जब ऐसा पूछा कि हे भदन्त ! समस्त जीव-संसारी जीव और असंसारी जीव-कितने प्रकार के हैं ? तब प्रभु ने कहा हे गौतम ! समस्त जीव कोइ अपेक्षा से छह प्रकार के हैं 'त जहा-जैसे 'आभिणिबोहियनाणी सुयनाणी, ओहि
'तत्थ णं जे ते एवमासु छव्विहा सव्वजीवा पण्णत्ता' त्याह.
ટીકાર્ય–ગૌતમ સ્વામીએ પ્રભુશ્રીને જ્યારે એવું પૂછ્યું કે હે ભગવન્ ! સઘળા જી-સંસારી છે અને અસંસારી જીવ કેટલા પ્રકારના કહ્યા છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રીએ કહ્યું કે હે ગૌતમ! કોઈ અપેક્ષાથી સઘળા જીવે છે २॥ ४ामा मावेस छ. 'तं जहा' ते २॥ प्रभारी छ. 'आभिणिबोहिय
જીવાભિગમસૂત્ર
