________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.१० सू.१४३ प्रकारान्तरेण वैविध्यम् १३६९ अजहण्णमणुक्कोसेणं तिनि समया' केवल्याहारकस्य अन्तरम् अजघन्योत्कर्षण त्रयःसमया:अयमेव सयोगि भवस्थकेवली कथ्यते । अथाऽनाहारकमाह-छउमत्थ अणाहारगस्स अंतरं-जहन्नेणं खुड्डागं भवग्गहणं दुसमयऊणं-उक्कोसेणं असंखेजकालं जाव अंगुलस्स असंखेज्जइभागं' छमस्थानाहारकस्यान्तरं कालतः कियद् भदन्त ! जघन्येन द्वि समयोनं क्षुल्लकं भवग्रहणम् उत्कर्षेणाऽसंख्येयं कालं यावदऽङ्गुलस्याऽसंख्येयभागम् । असंख्येया उत्सर्पिण्य वसर्पिण्यः कालतः, क्षेत्रतोगुल स्याऽसंख्येयो भाग इति यावत् । यावान् छद्मस्थाहारककाल: सोऽनाहारक छद्मस्थान्तरम् । अंतरं अजहण्णमणुक्कोसेणं तिनि समया' केवल्याहारक का अन्तर जघन्य और उत्कृष्ट की अपेक्षा तीन समय का है यही केवल्याहारक सयोगी भवस्थ केवली कहा गया है। 'छउमत्थ अणाहारगस्स अंतरं जहण्णेणं खुड्डाग भवग्गहणं दुसमयऊणं उक्कोसेणं असंखेज्ज कालं' हे भदन्त ! छद्मस्थ अनाहारक का अंतर कितना होता है ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-हे गौतम ! छद्मस्थ अनाहारक का अन्तर जघन्य से तो दो समय कम क्षुद्र भव ग्रहण करने रूप काल प्रमाण होता है और उत्कृष्ट से असंख्यात काल प्रमाण होता है। तात्पर्य यही है कि जितना काल छद्मस्थ आहारक का है वही छद्मस्थ अनाहारक का अन्तर काल है । इस असंख्यात काल में असंख्यात उत्सर्पिणी काल और असंख्यात अवसर्पिणी काल समाप्त हो जाते हैं इनकी संख्या यहां अगुल के असंख्यातवें भाग में जितने प्रदेश
क्कोसेणं तिन्नि समया' पति माडा२४नु अंत२ घन्य अने Subटथी । समयनु छ. 24 ale मा २४ सयोगी वसी । छे. 'छउमत्थ अणाहारगस्स अंतर जहण्णेणं खुड्डागं भवग्गहण दुसमयऊणं उक्कोसेणं असंखेज्जं कालं' मगवन् ! छमस्थ मनाडा२४नु अंतर हाय छ ? उत्तरमा પ્રભુશ્રી કહે છે કે હે ગૌતમ! છવાસ્થ અનાહારકનું અંતર જઘન્યથી તે બે સમય કમ ક્ષુદ્ર ભવગ્રહણ કરવા રૂપ કાળ પ્રમાણુનું છે. અને ઉત્કૃષ્ટથી અસંખ્યાત કાળ પ્રમાણનું હોય છે. તાત્પર્ય એજ છે કે જેટલે કાળ છસ્થ આહારક છે. એજ છદ્દસ્થ અનાહારકને અંતરકાળ છે. અસંખ્યાત કાળમાં આ અસંખ્યાત ઉત્સર્પિણી કાળ અને અસંખ્યાત અવસર્પિણી કાળ સમાપ્ત થઈ જાય છે. તેમની સંખ્યા અહીયાં આંગળના અસંખ્યાતમા ભાગમાં જેટલા પ્રદેશ હોય છે એટલી હોય છે. સ્થળે સ્થળે જે ક્ષુલ્લક ભવગ્રહણ,
जी० १७२
જીવાભિગમસૂત્ર