________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.१० सू.१४१ प्रकारान्तरेण सर्वजीवानां वैविध्यम् १३३९ अणाईए सपज्जवसिए' गौतम ! सवेदकत्रिविधः प्रज्ञप्तः, तद्यथा-अनादिकोऽपर्यवसितः १ अनादिकः सपर्यवसितः २ 'साइए सपज्जवसिए' सादिकः सपर्यवसितश्च ३, तत्राऽनाद्यपर्यवसितोऽभव्यो भव्यो वा तथाविध समय्यभावान्मुक्तिगमनाऽयोग्यः, उक्तञ्च-भव्वा वि न सिझंति केइ' इति अनादि सपर्यवसितोभव्यो मुक्तिगमनयोग्यः पूर्वमप्रतिपन्नोपशमश्रेणिः, सादिसपर्यवसितः पूर्वप्रतिपन्नोपशमश्रेणिः, उपशमश्रेणिं प्रतिपद्य वेदोपशमोत्तरकालावेदकत्वमनुभूयजीव ३ प्रकार के कहे गये हैं-'तं जहा' जैसे-'अणादीए अपज्जवसिए १ अणादीए सपज्जवसिए २ साइए अपज्जवसिए' अनादिक अपर्यवसित १ अनादिक सपर्यवसित २ और सादिक अपर्यवसित इनमें प्रथम विकल्प में कोई २ भव्य अथवा अभव्य लिये गये हैं। अभव्य तो संसार समुद्र से पार कभी होता ही नहीं है । परन्तु कई भव्य भी ऐसे होते हैं कि जिन्हें मुक्ति गमन की योग्यता होने पर भी वह तथाविध सामग्री की प्राप्ति के अभाव से मुक्ति की प्राप्ति से वंचित रहता है जैसे पतिव्रता विधवा-पतिव्रता विधवा में सन्तान प्रजनन शक्ति तो होती है पर तथाविध बाह्य सामग्री की प्राप्ति के अभाव से वह उसकी शक्ति प्रकट नहीं हो पाती है इसी प्रकार की उस भव्य की भी स्थिति रहती है अभव्य तो वन्ध्या स्त्री के तरह होता है । 'भव्वा वि न सिझंति केइ' ऐसा आगम का वचन है मुक्तिगामी भव्य की जिसने पहले उशमश्रेणी को प्राप्त नहीं की है द्वितीय विकल्प में लिया गया है। सादि सपर्यवसित वह है कि जिसने पण्णत्ते' हे गौतम ! सवे४४ ७१ र प्र४२ना उपामा माता छ. 'तं जहा' समडे 'अणादीए अपज्जवसिए १ अणादीए सपज्जवसिए २ साइए अपज्जवसिए રૂ” અનાદિક અપર્યવસિત ૧ અનાદિક સપર્યાવસિત ૨ અને સાદિક અપર્યવસિત ૩ તેમાં પહેલા વિકપમાં કઈ કઈ ભવ્ય અથવા અભવ્ય લેવામાં આવેલા છે. અભવ્ય તે સંસાર સમુદ્રથી કઈ પણ વખતે પાર થતા જ નથી પરંતુ કેટલાક ભવ્ય પણ એવા હોય છે, કે જેઓને મુક્તિગમનની ગ્યતા હોવા છતાં પણ તે તથાવિધ સામગ્રીની પ્રાપ્તિના અભાવથી તેમની તે શક્તિ પ્રગટ થઈ શક્તી નથી, એજ પ્રમાણેની એ ભવ્ય જીવની સ્થિતિ પણ હોય छ. मलव्यतो qijी स्त्रीन। २। डाय छे. 'भव्वा वि न सिशंति केइ' ४४ આગમનું એવું વચન છે કે મુક્તિગામિ ભવ્ય કે જેણે પહેલાં ઉપશમ શ્રેણી પ્રાપ્ત કરેલ નથી. એવાને બીજા વિકલ્પમાં લેવામાં આવેલા છે. સાદિ સપર્ય વસિત તે છે કે જેણે ઉપશમ શ્રેણીની પ્રાપ્તિથી વેદનું ઉપશમન કરી દીધેલ છે.
જીવાભિગમસૂત્ર
