________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.४ सू.१२६ पञ्चविधसंसारसमापन्नकजीवनि० ११४३ नीयमेवेति ध्वनिः । एवं सव्वेसिं' एवं सर्वेषामपर्याप्तक द्वीन्द्रियादि पञ्चेन्द्रियान्तानां जघन्योत्कर्षाभ्यां जीवनकालोऽन्तर्मुहूर्तकमेवेति । 'पज्जत्तग एगिदि. याणं जाव पंचिंदियाणं पुच्छा' पर्याप्तकैकेन्द्रियाणां यावत्पश्चेन्द्रियाणां पृच्छा, पर्याप्तकैकेन्द्रिय-द्वीन्द्रिय-त्रीन्द्रिय चतुरिन्द्रिय-पञ्चेन्द्रियाणां स्थितिकालः 'जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं बावीसं वाससहस्साई अंतोमुहुत्तोणाई' जघ. न्येनान्तर्मुहूतम् उत्कर्षेण द्वाविंशतिवर्षसहस्राणि अन्तर्मुहूतानानि (अपर्याप्तकालेनाऽन्तर्मुहूर्तहीनत्वात्, इति । एवं उक्कोसिया वि ठिइ अंतोमुहत्तोणा सव्वेसि पज्जत्ताणं कायव्वा' एवं पर्याप्तकै केन्द्रियजीवानामिव सर्वेषां द्वि-त्रि-चतु:जघन्य स्थिति के अन्तर्मुहूर्त से कुछ भिन्न हैं । 'एवं सम्वेसिं' इतनी ही स्थिति जघन्य और उत्कृष्ट की अपेक्षा दो इन्द्रिय, तेइन्द्रिय, चौइन्द्रिय और पंचेन्द्रिय अपर्याप्तक जीवों की है 'पज्जत्तग एगिदियाणं जाव पंचिंदियाणं पुच्छा' हे भदन्त ! पर्याप्तक एकेन्द्रिय से लेकर पर्याप्तक पश्चेन्द्रिय जीवों की स्थिति कितने काल की है ? तो इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'जहण्णेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं बावीसं वाससहस्साइं अंतोमुहुत्तोणाई' हे गौतम ! पर्याप्तक एकेन्द्रिय जीवों की जघन्य स्थिति तो एक अन्तर्मुहर्त की है और उत्कृष्ट स्थिति एक अन्तर्मुहूर्त कम २२ हजार वर्षों की है-यहां जो यह हीनता बतलाई गई है वह अपर्याप्त काल की एक अन्तर्मुहूर्त की स्थिति कालको कम करके बतलाई गई है ‘एवं उक्कोसिया वि ठिति अंतोमुहुत्तोणा सव्वेसिं पज्जत्ताणं कायव्वा' इसी तरह दो इन्द्रिय
धन्य स्थिति मंतभुत थी ४४ भिन्न प्रा२नु छ. 'एवं सम्वेसिं' આજ પ્રમાણેની જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટની અપેક્ષાથી બેઈન્દ્રિય, તેઈન્દ્રિય, ચૌઈन्द्रिय अने पंथेन्द्रिय अर्यात योनी स्थिति छ, ‘पज्जत्तग एगिदियाणं जाव पंचिंदियाणं पुच्छा' लगवन् ! पर्याप्त सन्द्रियथी सन पनि પંચેન્દ્રિય વાળા ઓની સ્થિતિ કેટલા કાળની કહી છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં प्रभुश्री ४ छ -'जहण्णेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं बावीसं वाससहासाइंड ગૌતમ ! પર્યાપ્ત એકેન્દ્રિયની જઘન્ય સ્થિતિ તે એક અંતમુહૂર્તની છે. અને ઉત્કૃષ્ટસ્થિતિ એક અંતમુહૂર્ત કમ ૨૨ બાવીસ હજાર વર્ષની છે. અહીયાં જે આ હીનતા બતાવવામાં આવેલ છે, તે અપર્યાપ્તક કાળની એક અન્તર્મુહૂર્ત કાળની સ્થિતિ કાળને ઓછા કરીને બતાવવામાં આવેલ છે. 'एवं उक्कोसिया वि ठिई अंतोमुहुत्तोणा सव्वेसिं पज्जत्ताणं कायव्वा' मेर
જીવાભિગમસૂત્ર