________________
११३०
___ जीवाभिगमसूत्रे अष्टमभवे च देवकुर्वादिषु उत्पाद्यमानस्य ज्ञातव्यानि । 'नेरइयमणुस्स देवाणं अंतरं जहन्नेणं अंतोमुहूत्तं-उक्कोसेणं वणस्सइकालो' नैरयिक-मनुष्यदेवानामन्तरं जघन्येनाऽन्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षेण वनस्पतिकालः, अयं भावः-नैरयिकस्यान्तरं नैरयिकत्वान्निःसृत्य पुन रयिकत्व प्राप्तेरपान्तरालं कालतः कियचिरं भवति ? कियन्तं कालं यावद् भवतीत्यर्थः भगवानाह-जघन्येनान्तर्मुहूर्तम् कथमितिचेत् उच्यते-नरकादुद्वृत्य जीवो मनुष्यभवे तिर्यग्भवेवाऽन्तर्मुहूर्त स्थित्वा भूयो नरकेघूत्पादात् तत्र मनुष्यभवभावनैवम्-कश्चिजीवो नरकान्निर्गत्य गर्भजमनुष्यत्वेनोत्पयसर्वपर्याप्तिपर्याप्तः विशिष्टसंज्ञानोपेतो वैक्रियलब्धिमान् राज्याद्याकांक्षी परचक्राघुपद्रवमाकर्ण्य स्वशक्ति प्रभावश्चतुरङ्गं सैन्यं विकुर्वित्वा संग्रामं कृत्वा च महारौद्रध्यानोपगतो गर्भस्थ एव कालं करोति कृत्वा च कालं भूयो नरकेषत्पद्यते तत एव मन्तर्मुहूर्तमन्तरं भवति । तिर्यग्भवे नरकादुवृत्तो गर्भव्युत्क्रान्तिक तन्दुलमत्स्यत्वेनोत्पद्य महारौद्रध्यानोपगतोऽन्तर्मुहूर्त जीवित्वा भूयो नरकेषु जातः। उत्कर्षतोऽनन्तं कालमन्तरं भवति स चाऽनन्तः कालः परम्परया वनस्पतिषूत्पादाज्ज्ञातव्य इति । एवं मनुष्यस्य खलु भदन्त ! अनन्तरं मनुष्याद्भ्रष्टस्य पुनर्मनुप्यत्वप्राप्तेरपान्तरालं कालतः कियच्चिरम् ? भगवानाह-जघन्येनाऽन्तर्मुहूर्तम् तच्चमनुष्यभवान्निःसृत्य तिर्यग्भवेऽन्तर्मुहूर्त स्थित्वा भूयो मनुष्यत्वेनोत्पत्स्यमानस्यज्ञातव्यम् उत्कर्षतोऽनन्तं कालम् सोऽनन्तः कालो वनस्पति काल इति । देवस्य खलु भदन्त ! अनन्तरं देवत्वात् परिभ्रष्टस्य भूयो देवप्राप्तेरपान्तरालं कालतः कियत् चिरं भवति ? भगवामाह-जघन्येनाऽन्तर्मुहूर्तम् कश्चिदेवभवात् च्युत्वा गर्भजमनुध्यत्वेनोत्पद्य सर्वेपर्याप्तिपर्याप्तो विशिष्टज्ञानोपेतस्तथाविधस्य श्रमणस्य श्रमणोपासकस्य वा समीपे धर्म्यमार्यवचनं श्रुत्वा धर्मध्यानोपगतो गर्भस्थ एव कालं करोति कालं कृत्वा देवेषूत्पद्यते तत एवमन्तर्मुहूर्तमन्तरं भवति । उत्कर्षेण वनस्पतिकाल-इति 'तिरिक्ख जोणियस्स अंतरं' तिर्यग्योनिकस्य खलु भदन्त ! अन्तरं तिर्यक्त्वात् निःसृतस्य भूयस्तिर्यक्त्वप्राप्तेरपा-तरालं कालतः कियचिरं भवति ? भगवानाह-'गोयमा ! जहन्ने णं अंतोमुहूत्त' जघन्येनाऽन्तर्मुहूर्तम् तच्च -जघन्य से एक अन्तर्मुहूर्त का है और उत्कृष्ट से कुछ अधिक सागरोपम शत पृथकत्व का है । ‘णेरइय मणुस्सदेवाणं अंतरं जहन्नेणं अंतोमुहुत्त उक्कोसेणं वणस्सइ कालो' नैरयिक, मनुष्य और देव इनका अन्तर जघन्य से एक अन्तर्मुहूर्त का है और उत्कृष्ट से भने उत्कृष्ट थी ४४४ पधारे साग।५मशत पृथत्व ना छ, 'नेरइयमणुस्स देवाणं अंतरं जहण्णेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं वणस्सइ कालो' नैयि४, मनुष्य, અને દેવ તેઓનું અંતર જઘન્યથી એક અંતમુહૂત નું છે અને ઉત્કૃષ્ટ થી
જીવાભિગમસૂત્ર