________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३ सू.११४ चन्द्र विमानवाहकदेवसंख्यादिनि० ९९३ महिड्डिया गहेहितो सूरा महिड्डिया, सुरेहितो चंदा महिडिया ऽसव्वप्पड्डिया तारारूवा सव्वमहिड्डिया चंदा ॥ सू० ११५॥ ___ छाया-एतेषां खलु भदन्त ! चन्द्रसूर्यग्रहगणनक्षत्रतारारूपाणां कतरे कतरेभ्यः शीघ्रगतयो मन्दगतयो वा ! गौतम ! चन्द्रेभ्यः सूर्याः शीघ्रगयः सूर्येभ्यो ग्रहाः शीघ्रगतयः ग्रहेभ्यो नक्षत्राणि शीघ्रगतीनि, नक्षत्रेभ्यस्ताराः शीघ्रगतयः, सर्वाल्पगतयश्चन्द्राः सर्वशीघ्रगतयस्तारारूपाः । एतेषां खलु भदन्त ! चन्द्र यावत्तारारूपाणां कतरे कतरेभ्योऽल्पद्धिका वा महर्दिका वा ? गौतम ! तारारूपेभ्योनक्षत्राणि महर्दिका नि, नक्षत्रेभ्यो ग्रहा महर्टिका ग्रहेभ्यः सूर्यामहर्दिकाः सूर्येभ्यश्चन्द्रा महर्द्धिकाः, सर्वाल्पार्द्धयस्तारारूपाः सर्वमहर्दिकाश्चन्द्राः सू०॥११५॥ ___टीका-'एएसि णं भंते ! चंदिम-मरियगहगणनक्खत्ततारारूवाणं कयरे कयरेहितो सिग्घगईवा मंदगई वा' हे भदन्त ? एतेषां वक्ष्यमाणचन्द्रसूर्यग्रहगणनक्षत्रतारारूपाणां मध्ये कतरेभ्यः केभ्योऽपेक्षया के शीघ्रगतयो वा मन्दगतयो वा भवन्तीति प्रश्नः ? भगवानाह-गोयमा ! चंदेहितो सूरा सिग्घगई, सूरेहितो गहा सिग्धगई, गहेहिंतो नक्खत्ता सिग्धगई, नक्खत्तेहितो तारा सिग्धगई' हे गौतम ! चन्द्रेभ्यः सूर्याः, सूर्येभ्यो ग्रहाः ग्रहेभ्यो नक्षत्राणि, नक्षत्रेभ्यस्ताराः शीघ्रगतयः । एतच्चन्द्रप्रज्ञप्तौ यथायथं स्पष्टीकृतम् । 'सव्वप्पगईचंदा सव्वसिग्धगईओ
'एएसि णं भंते ! चंदिमसूरिय गहनक्खत्ततारारूवाण' इत्यादि ।
टीकार्थ-हे भदन्त ! इन चन्द्र सूर्य ग्रह नक्षत्र और तारारूप ज्योतिष्कदेवों में 'कयरे कयरेहिंतो सिग्धगती वा मंदगती वा' कौन किसकी अपेक्षा शीघ्र गति वाला है और कौन किसकी अपेक्षा मंद गति वाला है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा ! चंदेहितो सूरा सिग्धगती, सूरेहिंतो गहा सिग्धगती, गहेहितो णक्खत्ता सिग्घगती, णक्खत्तेहितो तारा सिग्घगती, सव्वप्पगती चंदा सव्व सिध्धगतीओ
'एएसिणं भंते ! चंदिमसूरियगहणक्खत्त तारारूवाणं' त्यात
टी -हे भगवन् २॥ यंद्र, सूर्य, घर, नक्षत्र, मने ता२। ३५ ज्याति वाम 'कयरे कयरे हितो सिग्धगती वा मंदगती वा' । छोना ४२॥ શીધ્ર ગતિવાળા છે. અને કણ કેન કરતા મંદ ગતિવાળા છે? આ પ્રશ્નના उत्तरमा प्रभुश्री ॐ छ -'गोयमा ! चंदेहितो सूरा सिग्ध गती सूरेहितो गहा सिग्धगती गहेहितो णक्खत्ता सिग्धगती. णक्खत्तेहितो तारा सिग्ध गती, सव्वप्पगती चंदा सव्वसिग्धगतीओ तारारूवे' हे गौतम ! यद्रमा ४२ता सूर्य
जी० १२५
જીવાભિગમસૂત્ર