________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र. ३ उ. ३ सू.४८ नागकुमाराणां भवनादिद्वार निरूपणम् ७५७
औधिक नागकुमारान् दाक्षिणात्यांश्च तान् निरूप्योत्तर नागकुमाराग्निरूपयितुमाह - 'कहि णं भंते ! उत्तरिल्लाणं' इत्यादि,
'कहिणं भंते " कुत्र - कस्मिन् स्थाने खलु भदन्त ! 'उत्तरिल्लाण' नागकुमाराणां भवनानि प्रज्ञप्तानि इति प्रश्नः, उत्तरयति - 'जहा ठाणापदे जाव विहरइ' यथा - स्थानपदे प्रज्ञापनायाः स्थानाख्ये द्वितीयपदे यावत् - - भोगभोगान भुञ्चानो विहरति, इत्यन्तं कथितं तथैवात्रापि ज्ञातव्यम् ।
सम्प्रति-भूतानन्दस्य पर्षन्निरूपणार्थमाह- 'भूयाणंदस्स णं भंते' इत्यादि, 'भूयाणंदस्स णं भंते !' भूतानन्दस्य खलु भदन्त ! 'नागकुमारिंदस्स नागकुमाररन्नो' नागकुमारेन्द्रस्य नागकुमारराजस्य 'अब्भितरियाए परिसाए' आभ्यन्तरकायां समिताभिधानायां प्रथमायां पर्षदि कइ देवसाहस्सीओ पन्नत्ताओ' कति देवसाहस्त्रयः - देवसहस्राणि प्रज्ञप्ताः । ' मज्झिमियाए परिसाए माध्यमिकायां पर्षदि 'कइ देवसाहस्सी ओपन्नत्ताओ' कति देवसहस्राणि प्रज्ञप्तानि, 'बाहिरियाए परि
इस तरह औधिक नागकुमारों का एवं दक्षिण दिशा के नाग कुमारों का निरूपण करके अब सूत्रकार उत्तर दिग्वर्ता नागकुमारों का निरूपण करते है - 'कहिणं भंते । उत्तरिल्लाणं नागकुमाराणं भवणा पण्णत्ता' हे भदन्त ! उत्तर दिशा के नागकुमारों के भवन कहां पर है ? उत्तर में प्रभुश्री कहते है हे गौतम! प्रज्ञापनासूत्र के स्थानपद नामक द्वितीय पद में कहे गये पाठ के अनुसार उन नागकुमारों के भवन है और वे वहां दिव्यभोग उपभोग भोगते हुए रहते हैं ।
अब भूतानन्द के परिषत् का निरूपण करते हैं 'भूयाणंदस्स णं नागकुमारिंदस्स नागकुमार रन्नो' अभितरियाए परिसाए कति देवसाहस्सोओ पण्णत्ताओ' हे भदन्त ! नागकुमारेन्द्र नागकुमारराज भूतानन्द की आभ्यन्तर परिषदा में कितने हजार देव कहे गये हैं ? नागकु रहेवावाजा नागडुभानु' नि३ ४२ छे. 'कहि णं भंते ! उत्तरिल्लाणं नागकुमाराणं भवणा पण्णत्ता' हे भगवन् उत्तर द्विशाना नागडुभारोना लवना या આવેલા છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી કહે છે કે હે ગૌતમ ! પ્રજ્ઞાપના સૂત્રના સ્થાન નામના મીજા પઢમાં કહેવામાં આવેલ પાઠ પ્રમાણે એ નાગકુમારોના ભવના છે. અને તેઓ એ ભવનામાં ભાગેાપભાગેને ભાગવતા થકા રહે છે.
हवे लूतानं हनी परिषानु वर्जुन अवामां आवे छे. 'भूयाणंदस्स णं णागकुमारिंदर नागकुमाररण्णो अब्भितरियाए परिसाए कति देवसाहस्सीओ पण्णત્તાગો' હે ભગવન્ નાગકુમારેન્દ્ર નાગકુમારરાજ ભૂતાનંદની આવ્યંતર પરિષદામાં કેટલા હજાર દેવા કહેવામાં આવેલ છે? નાગકુમારાના ઈંદ્ર ભૂતાન દ છે. અને
જીવાભિગમસૂત્ર
