________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३सू.३४ एकोरुकद्वीपस्याकारादिनिरूपणम् ५०७ धणिय उज्ज्वालित तिमिरमर्दकं कनकनिकरकुसुमितपारिजातकवनप्रकाश कनकमणिरत्नविमलमहार्हतपनीयोज्वलविचित्र-दण्डाभिर्दीपिकाभिः सहसा प्रज्वलितोच्छायित स्निग्धतेजोदीप्यमान विमल ग्रहगणसमप्रभाभिः वितिमिरकर सूर्य प्रसृतोद्योतदीप्यमानाभिः उमालोज्वलप्रहसिताभिरामाभिः शोभमाना तथैव ते दीपशिखा-अपि द्रुमगणाः अनेक बह विधविनसापरिणतेन उद्योतविधिनोपपेताः फलैः पूर्णा विदलन्ति कुशविकुश विशुद्धवृक्षमूला यावत्तिष्ठन्ति ४ । एकोरूकद्वीपे तत्र र बहवो ज्योतिषिका नाम द्रुमगणाः प्रज्ञप्ताः श्रमणायुष्मन् ! यथा ते अचिरोद्गतशरत्सूर्यमण्डल पतदुल्कासहस्रदीव्यविधुज्जालहुतवहनिर्धूमज्वलितनिर्मातधौत तप्ततपनीय किंशुकाशोकजपाकुसुम विमुकुलित पुञ्जमणिरत्नकिरणजात्य हिगुलक निकररूपात रेकरूपा स्तथैव ते ज्योतिषिका अपि द्रुमगणा अनेक बहुविविधविस्रसापरिणतेन उयोत विधिनोपपेताः सुखलेश्या मन्दलेश्या मन्दात पलेश्या कूटानीव स्थानस्थिता अन्योन्य समवगाढाभिलेश्याभिः स्वकया प्रभया स्वप्रदेशे सर्वतः समन्तात् अवभासते उद्योतन्ते प्रभासन्ते कुशविकुशविशुद्ध वृक्षमूला यावत्तिष्ठन्ति ।मु० ३४॥ ___टीका-'एगोरूय दीवस्स णं भंते !' इत्यादि । 'एगोरूय दीवस्स णं भंते ! दीवस्स' एकोरुकद्वीपस्य खलु भदन्त ! द्वीपस्य 'केरिसो' कीदृशः 'आयारभावपडोयारे' आकारभावप्रत्यवतार:-भूम्यादिस्वरूपप्रकार: ‘पण्णत्ते' प्रज्ञप्तः-कथितः, भगवानाह-'गोयमा' हे गौतम ! 'एगोरूय दीवस्स ण दीवस्स' एकोरुकद्वीपस्य खलु द्वीपस्य 'अंतो बहुसमरणिज्जे भूमिभागे पण्णत्ते' अन्तः मध्यभागे बहुसमरमणीयोऽतिरमणीयः समो भूमिभागः प्रज्ञप्तः-कथितः । अथ
"एगोरुवदीवस्स णं भंते दीवस्स' इत्यादि !
टीकार्थ-श्रीगौतमस्वामी ने प्रभुश्री से ऐसा पूछा है-कि 'एगोरुय दीवस्स णं भंते ! दीवस्स केरिसे आगार भावपडोयारे पण्णत्ते' हे भदन्त! एकोरुक नामके द्वीपका आकार भाव प्रत्यवतार भूमि आदि का वर्णन कैसा किया गया है। इसी विषयको उपमा वाचक पदों द्वारा प्रकट करते हैं-'से जहा नामए आलिंग पुक्खरेइवा' इत्यादि । वहां की जो
'एगोरुय दीवस्सणं भंते ! दीवस्स' त्या
टी-श्रीगौतमस्वामी प्रभुश्रीन से पूछ्युं छे 3 'एकोरुयदीवस्स जं भंते ! दीवस्स केरिसे आगारभावपडायारे पण्णत्ते' हे नाव ! १३४ નામના દ્વીપને આકાર ભાવપ્રત્યવતાર અર્થાત્ ભૂમિ વિગેરેનું વર્ણન કેવી રીતે કરવામાં આવેલ છે ? આજ વિષયને ઉપમા વાચક પદે દ્વારા પ્રગટ ४२वामा भाव छ. 'से जहा नामए आलिंग पुक्खरेइ वा' प्रत्याहि. त्यांनी रे
જીવાભિગમસૂત્ર