________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.२ सू.१२ कस्यां पृथिव्यां कति नरकावासाः १५९ नरकाः सूर्यादिप्रकाशरहिता इत्यर्थः, तथा मेयवसापूयरुहिरमंसचिक्खिल्ललित्ताणुलेवणतला' स्वभावत एव सम्पन्नः मेदो वसा पूतिरुधिरमासैः चिक्खिल्ल: -कर्दमः तेन लिप्तमुपलिप्तम् अनुलेपेन सकृत् लिप्तस्य पुनः पुनरुपलेपेन तलंतद्गतभूमितलं येषवं ते मेदो वसा पूतिरुधिरमांसचिक्खिल्ललिप्तानुलेपनतला नरकाः, अतएव 'असुई' अशुचयः-अपवित्राः 'बीभत्था' बीभत्साः दर्शनेऽपि अतिजुगुप्त्सोत्पत्तेः 'परमदुब्भिगंधा' परमदुरभिगन्धाः मृतगवादिवलेवरेभ्योऽपि अतीवानिष्ट दुरभिगन्धाः । 'काऊ अगणि वन्नाभा' कापोताग्निवर्णाभाः लोहे धम्यमाने यादृकपोतो बहुकृष्णरूपोऽग्नेवर्णः, अयमर्थ:-लोहे धम्यमाने यादृशी कृष्णवर्ण रूपाग्निज्वाला विनिर्गच्छति तादृशी आमा वर्ण स्वरूपं येषां ते कापोताग्निवर्णाभाः । तथा 'कक्खडफासा' कर्कशस्पर्शाः कर्कशोऽति दुःसहोऽसि का तल भाग स्वभावतः मेद-वशा-चवीं पूति (रसी) पीप-रुधिर और मांस जनित कीचड से सनी रहती है बार २, उपलिप्त होती है अतः वह अशुचि अपवित्र है इसलिये वह बीभत्स देखने में बडी भारी ग्लानि दायक होती है उससे ऐसी अनिष्ट गन्ध दुर्गन्ध निकलती रहती है कि जैसी दुर्गन्ध मरे हुए गाय आदि जानवरों के कलेवर-शरीर में से निकलती रहती है उन नरकावासों की आभा-कान्ति-वर्ण-स्वरूप ऐसी होती है कि जैसी लोहे को लाल करते समय अग्नि की ज्वाला होती है। लोहे को भट्टी में लाल करते समय अग्नि की ज्वाला अत्यन्त कृष्ण रूप वाली हो जाती है इसलिये यहां 'काऊ अगणिवन्नामा' ऐसा विशेषण दिया गया है 'कक्खडफासा' यहां कर्कश स्पर्श असि ત્યાં અભાવજ છે તથા ત્યાંની પૃથ્વીને તલભાગ સ્વભાવથી જ મેદવશા-ચબી પતિ, પીપ પરૂ, લેહી. અને માંસના કાદવથીજ વ્યાપ્ત બની રહે છે. અને વારંવાર ઉપલિસ ખરડાયેલ થતી રહે છે. તેથી એ અશુચિ નામ અપવિત્ર છે. તેથી તે બીભત્સ ભયાનક બીહામણું અને દેખવામાં ઘણી જ ભારે લાનિકારક હોય છે. તેમાંથી એવી અનિષ્ટ ગંધ અર્થાત દુર્ગધ નીકળતી રહે છે, કે મરેલા ગાય વિગેરે જનાવરના કલેવર-શરીરમાંથી નીકળ્યા કરે છે. તે નરકાવાસની આભા કાંતિ, વર્ણ સ્વરૂપ, એવી હોય છે કે જેવી કાંતિ ખંડતે અગ્નિમાં તપાવવાના સમયે અગ્નિની વાલા હોય છે. અર્થાત લેખકને ભઠીમાં લાલ કરતી વખતે અગ્નિની જ્વાલા કાળા વર્ણવાળી થઈ જાય છે. તેથી અહિંયાં 'काउ अगणिवण्णाभा 'माप्रमाणेनु विशेष मायामा मावत छ 'कक्खड.
જીવાભિગમસૂત્ર
