________________
१४८
जीवाभिगमसूत्र पृथिवी भदन्त ! 'तच्चं पुढवि पणिहाय' तृतीयां बालुकाप्रभा पृथिवीं प्रणिधायअश्रित्य 'किं बाहल्लेणं तुल्ला एवं चेव भाणियव्वं' किं बाहल्येन पिण्डमावेन तुल्या, एवमेव भणितव्यम् यथा द्वितीयां पृथिवीमाश्रित्य प्रथमाया स्तुल्यत्वादि कथनं कृतं तथैवात्रापि सर्वं वक्तव्यम् तथा-हे भदन्त ! तृतीयां बालुकापभां पृथिवीमाश्रित्य शर्कराप्रभा पृथिवी किं बाहल्येन तुल्या विशेषाधिका संख्येयगुणाधिका वा तथा द्वितीयां पृथिवी तृतीयां पृथिवीमपेक्ष्य विस्तारेण किं तुल्या विशेषगुणहीना संख्येयगुणहीना वा भवतीति प्रश्नः, भगवानाह-'हे गौतम ! इयं द्वितीया शर्कराप्रभा पृथिवी तृतीया माश्रित्य बाहल्येन न तुल्या किन्तु विशेषा. धिका न तु संख्येयगुणाधिका, शर्करा पृथिवी बाहल्येन द्वात्रिंशत्सहस्रोत्तर लक्षयोजनप्रमाणा भवति बालुकाप्रभा तु अष्टाविंशतिसहस्रोत्तरलक्षयोजन प्रमाणा, अतः बालुकाप्रभावाहल्यापेक्षया शर्कराप्रभा बाहल्यस्य न तुल्यत्वम् किन्तु विशेषाधिकत्वमेव नतु संख्येयगुणाधिकत्वमिति । तथा विस्तारेणापि शर्कराप्रमा एवं चेव भाणियध्वं 'हे भदन्त ! द्वितीय शर्कराप्रभा पृथिवी क्या तृतीय बालुका प्रभा पृथिवी की मोटाई की अपेक्षा में बराबर है ? रत्नप्रभा की तरह यहां भी कहना चाहिये या विशेषाधिक है ? या संख्यात गुणी अधिक है ? तो इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-हे गौतम ! तृतीय बालुका प्रभा पृथिवी की अपेक्षा द्वितीय शर्करा प्रभा पृथिवी बराबर नहीं हैं किन्तु विशेषाधिक है द्वितीय पृथिवी की मोटाई तृतीय पृथिवी की अपेक्षा संख्यात गुणी नहीं है इसी तरह विस्तार में भी वह तुल्य नहीं है विशेष हीन है एतावता वह संख्यात गुण हीन नहीं है शर्करा प्रभा की मोटाई एक लाख बत्तीस हजार योजन की है और बालुका प्रभा यवं' है लगवन भी शरामा पृथ्वी, शुं १ श्री वासुप्रना पृथ्वीना પહોળાઈની અપેક્ષાએ બરાબર છે ? રત્નપ્રભા પૃથ્વી પ્રમાણેનું કથન આ સંબંધમાં પણ કહેવું જોઈએ અથવા વિશેષાધિક છે? કે સંખ્યાત ગુણ અધિક છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ ગૌતમસ્વામીને કહે છે કે હે ગૌતમ! ત્રીજી વાલકા પ્રભા પૃથ્વી કરતાં બીજી શર્કરા પ્રભા પૃથ્વી ખબર નથી. પરંતુ વિશેષાધિક છે. બીજી પૃથ્વીની પહોળાઈ ત્રીજી પૃથ્વી કરતાં સંખ્યાત ગણું નથી. એજ પ્રમાણે વિસ્તારના સંબંધમાં પણ તે તુલ્ય નથી વિશેષહીન છે. એથી જ તે સંખ્યાત ગુણહીન નથી. શર્કરામભા પૃથ્વીની પોળાઈ એક લાખ બત્રીસ હજાર જનની છે. અને વાલુકાપ્રભ પૃથ્વીની પહોળાઈ એક લાખ અઠયાવીસ હજાર જનની છે. તેથી પહોળાઈની અપેક્ષાથી શર્કરા પ્રભા પૃથ્વીમાં વાલુકા
જીવાભિગમસૂત્ર
