________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्रति० १
पञ्चेन्द्रियजीवनिरूपणम् २२३
श्रित्यकालान् नीलान् पुद्गलान् । आहरन्ति । गन्धमाश्रित्य दुरभिगन्धान्, रसमाश्रित्य तिक्तकटुकान्, स्पर्शमाश्रित्य कर्कश - गुरुकशीत - रूक्षान् पुद्गलान् आहरन्ति । शेषोऽर्थः पूर्ववत् । इत्याहारद्वारम् ||
एकोनविंशतितममुपपातद्वारमाह-- 'उववाओ तिरियमणुस्सेहितो' नारकजीवानामुपपातः तिर्यङ् मनुष्येभ्यः तत्र पर्याप्तपञ्चेन्द्रियतिर्यङ्मनुष्येभ्योऽसंख्यातवर्षायुष्कवर्जेभ्य इति वक्तव्यमि - त्युपपातद्वारम् ||
विंशतितमं स्थितिद्वारमाह- 'ठिई जहन्नेणं दसवाससहस्साई' नारकजीवानां स्थितिः काले और नीले इन दो वर्ण वाले आहार पुगलों का ग्रहण करते हैं इसी प्रकार गन्ध की अपेक्षा दुरभि गन्धवाले रस की अपेक्षा तिक्त कटुक, स्पर्श की अपेक्षा कर्कश गुरु शीत और रूक्ष इन चार स्पर्शवाले आहार पुगलों का ग्रहण करते हैं उन गृहीत आहार पुगलों में पुराने वर्णगन्ध रस और स्पर्श के गुण होते हैं उनको अन्य परिणामवाले बनाकर दूर कर परिशटित कर और उनका विध्वंसकर - नाशकर उनमें अन्य अपूर्व, वर्ण गुण, गन्ध गुण, रस गुण, और स्पर्श गुणों को उत्पन्न करके अपने शरीर क्षेत्र में अवगाह ऐसे आहार पुगलों का सर्वात्मा से आहार करते हैं || आहारद्वार समाप्त |
उन्नीसवां उपपात द्वार – 'उववाओ तिरियमणुस्से हिंतो' नारक जीवों का उपपात तिर्यञ्चों से और मनुष्यों से होता है । अर्थात् पञ्चेन्द्रिय पर्याप्त तिर्यञ्च मनुष्यों से होता है । परन्तु असंख्यात वर्ष की आयुवाले तिर्यञ्च मनुष्यों में से नहीं होता है । उपपातद्वार समाप्त ।
ગ્રહણ કરે છે. એજ રીતે ગન્ધની અપેક્ષાથી દુરભીગધ-એટલે કે દુગ ધવાળા, રસની અપેક્ષાથી તીખા, કડવા સ્પર્શની અપેક્ષાથી કર્કશ, ગુરૂ શીત અને રૂક્ષ આ ચાર પ્રકારના સ્પર્શીવાળા આહારપુદ્ગલે। ગ્રહણ કરે છે. તે ગ્રહણ કરેલા આહાર પુદ્ગલા માં જુના વણુ, ગધ રસ અને સ્પાના ગુણ હાય છે. તેમને ખીજા પરિણામ વાળા બનાવીને એટલેકે દૂર કરીને પિરશિત કરીને અને તેના વિધ્વંસ નાશ કરીને તેમાં બીજા અપૂર્વ વધુ ગુણ, ગંધ ગુણ, રસગુણ, અને સ્પર્શી ગુણાને ઉત્પન્ન કરીને પોતાના શરીરમાં અવાહિત એવા આહાર પુદ્ગલાના સપ્રકારથી આહાર કરે છે.
!! આહારદ્વાર સમાપ્ત !!
मोगलीस उपयातद्वार - 'उववाओ तिरियमणुस्सेहितो' नार वन 4પાત તિય 'ચામાંથી અને મનુષ્યેામાંથી હાય છે. અર્થાત્ પ'ચેન્દ્રિય પર્યાપ્ત તિયાઁચ મનુષ્યેામાંથી તા હોય છે. પરંતુ અસંખ્યાત વની આયુષ્યવાળા, તિય 'ચ મનુષ્યામાંથી થતા નથી.
॥ ઉપપાત દ્વાર સમાસ ॥
જીવાભિગમસૂત્ર
