________________
७४
राजप्रश्नीयसूत्रे छकः-द्वासप्ततिकलासु कुशलः, दक्षः-अविलम्बेन कार्यकारी, प्रष्ठः-अग्रेसरः, कुशलः-सम्यक्रियापरिज्ञानसम्पन्नः, मेधावी-पूर्वापरानुसन्धानदक्षः, अत एव निपुणशिल्पोपगतः-निपुणशिल्पम्-अतिक्रियाकौशलम् तदुपगतः सम्प्राप्तस्तथासकलक्रियासु सम्यकौशलसम्पन्नः, एतादृशः कोऽपि भृतिकदारकः एकं महान्तं -शलाकाहस्तकं-शलाकानां तृणविशेषनिर्मितानां प्रतनुतद्भागानां हस्तक-समुदाय शलाकामयीं सम्माजनीमित्यर्थः । दण्डसम्प्रोच्छनी-दण्डयुक्ता सम्प्रोच्छनी दण्ड सम्प्रोच्छनी-सदण्डसंमार्जनी तां वा वेणुशलाकिनी-वंशशलाकानिर्मितसम्माजनी वा गृहीत्वा-हस्तेनाऽऽदाय राजाङ्गणं वा राजान्तःपुरं राज्ञां निवासस्थानाभ्यन्तरभागं वा, देवकुलं-देवालयं वा सभां परिषदं वा प्रपा जलशालां वा, आरामंनगरनिकटवर्ति सर्वजनोपभोग्यं कृत्रिम वनम् , उद्यानम्-नगरनिकटवर्तियानवाहन हो-प्रत्येक कार्यका अविलम्बकारी हो. प्रष्ठ-अग्रेसर हो, चतुर हो-प्रत्येक क्रिया सम्बन्धी सच्चे ज्ञानवाला हो. मेधावी हो-पूर्वापरके अनुसन्धान करने में दक्ष हो, इसी कारण जो बहुत ही अच्छे रूपमें प्रत्येक कार्यकरनेकी कुशलतावाला हो. ऐसा वह भृत्यदारक जैसे एक बडेसे शलाका हस्तक होतृणविशेषोंसे निर्मित बुहारीको, अथवा दण्ड सम्प्रोच्छनी-दण्डयुक्त संमार्जनी -बुहारीको, अथवा-वेणुशलाकिको-वंशशलाका निर्मित संमार्जनीको, लेकर राजप्राङ्गणको, राजान्तः पुरको, अथवा राजाके निवासस्थानके भीतरी भाग को, अथवा देवालयको, या किसी परिपदाको या किसी प्रपा-प्याऊको, या किसी आरामको नगर निकटवर्ती एवं सर्वजनोपभोग्य कृत्रिम बनको, या किसी उद्यानको नगरनिकटवर्ती ऐसे यान वाहन क्रीडागृहादि युक्त कृत्रिम પણ ભૂકે બનાવવામાં સામર્થ્ય હાય, છેક હેય-એટલે કે ૭૨ કલાઓમાં અતિકુશળ હોય, દક્ષ હોય-દરેકે દરેક કાર્યમાં ર્તિલે હોય, પ્રષ્ટ-અગ્રેસર હેય. ચતુર હોય, દરેક ક્રિયાની બાબતમાં સાચું જ્ઞાન ધરાવતું હોય, મેધાવી હોય, પૂર્વાપરના અનુસંધાનમાં જે દક્ષ હોય, એથી જ જે બહુજ સારી રીતે દરેકે દરેક કામમાં કુશળ હોય-એ તે ભત્ય દારક જેમ શલાકા હસ્તક હોય-એટલે કે તૃણ વિશેષથી બનાવવામાં આવેલી સાવરણીને હાથમાં લીધેલી હોય, કે દંડ સંvi૨છની-દંડયુક્ત સંમાર્જની સાવરણીને કે વેણુશલાકાની–વાંસની સળીઓની બનેલી સાવરણીને લઈને રાજપ્રાંગણ કે રાજાના રણવાસને કે રાજાના નિવાસસ્થાનના અંદરના ભાગને કે દેવાલયને કે કઈ પરિષદાને કેઈ અપા-પરબન્ને કે કોઈ આરામને-નગરની પાસેના અને બધા જેનો ઉપયોગ કરી શકે તેવા કૃત્રિમ વનને કે કઈ પણ ઉદ્યાનને–નગરની પાસેના એવા વાહન વ્યવહારવાળા તેમજ કીડાગૃહ
શ્રી રાજપ્રશ્નીય સૂત્ર: ૦૧
