________________
७२
राजप्रश्नीयसूत्रे नम् । युगवान्-युग-सुषमदुष्षष्मादिकालः, सोऽदुष्टो निरुपद्रवो विशिष्टबलहेतु रस्यास्तीति युगवान्-कालोपद्रवरहितः, काकोपद्रवोऽपि सामर्थ्य विघातकस्तदभावोऽस्यास्तीति सूचयितुमिदं विशेषणम् । बलवान् - बलं-स्थैर्यगुणसम्पन्न शरीरः, स्थिराग्रहस्त:-स्थिरोऽग्रहस्तो यस्य स स्थिराग्रहस्त:-सुलेखकवत् स्थिरहस्ताग्रभागः - स्थिराङ्गुलिकः, परिपूर्णपाणिपादपृष्टान्तरोंरुपरिणतः - प्रतिपूर्णानि-सुपुष्टानि पाणिपादपृष्टान्तरोरूणि परिणतानि-वृद्धिप्राप्तानि यस्य स तथा, घननिचितवृत्तवलितस्कन्धः - धननिचितौ तत्र - धनम् - अतिशसामर्थ्य का भी अभाव होता है-इसी कारण यहां तरुण-" प्रवर्धमानवयाः" ऐसा विशेषण दिया गया है " युगवान् ” इस विशेषण से यहां यह प्रकट किया गया है कि सुषमदुष्पमादिकाल जिसका अदुष्टनिरुपद्रव हो अर्थात् विशिष्ट बल का हेतु हो अर्थात् जो कालकृत उपद्रब से रहित हो क्यों कि कालत उपद्रव भी सामर्थ्यका विघातक होता है, इसलिये ऐसे कालकृत उपद्रव का जिसको अभाव है इसीबात को सूचित करने के लिये यह विशेषण दिया गया है । " बलवान् " पद से यह समझाया गया है कि वह सामर्थ्य रहित न हो, किन्तु सामर्थ्ययुक्त हो अल्पातङ्ग-रोगरहित हो, यहां अल्प शब्द सर्वथा अभाव अर्थमें प्रयुक्त हुआ हैं। स्थिरसंहनन-स्थैर्यगुणसंपन्न शरीरवाला हो स्थिराप्रहस्त-सुलेखक की तरह जिसका हस्ताग्रभाग स्थिर हो-कँपता न हो, अँगुलियां भी जिसकी स्थिर हों, जिसका हाथपग पृष्ठान्तर और उरु ये सब सुपृष्ट हों, वृद्धि प्राप्त हों, जिसके दोनों स्कन्ध अत्यन्त निचित हों-खूब वृद्धि मायामा मान्यु छ. 'युगवान्' । विशेष थी 24 मे पातनी. २५४ता ७२વામાં આવી છે કે સુષમદુષમાદિકાળ જેનો અદુષ્ટ હોય એટલે કે વિશિષ્ટ બળને હેતુ હોય એટલે કે જે કાલકૃત ઉપદ્રવથી રહિત હોય, કેમકે કાલકૃત ઉપદ્રવ પણ સામથ્યને વિઘાતક હોય છે. એથી એવા કાલકૃત ઉપદ્રવને જેને અભાવ છે એ १४ वात २५४ ४२१। माटे । विशेष माम माव्यु छ. “बलवान्" પદથી અહીં એ વાત સમજાવવામાં આવી છે કે તે સમશ્ય રહિત હોય એવું નહિ ५७ ते सामथ्य युक्त है।य. २५६पात'४-२॥ २डित ।य 27 ' अल्प' ४ सया અભાવના અર્થમાં પ્રયુક્ત થયે છે. સ્થિર સંહનન–સ્વૈર્યગુણ સંપન્ન શરીર વાળે સ્થિરાગ્રહસ્ત સારા લેખક (લહિયા)ની જેમ જેના હાથને અગ્રભાગ સ્થિર હોય, ધ્રુજતે ન હોય, જેની આંગળીઓ પણ સ્થિર હોય, જેના હાથપગ, પૃષ્ટાંતર અને ઉરુ આ સર્વે સુપુષ્ટ હેય, વૃદ્ધિ પ્રાપ્ત હોય, જેના બને ખંભાએ
શ્રી રાજપ્રક્ષીય સૂત્રઃ ૦૧
