________________
३७०
राजप्रश्नीयसूत्रे तथा --तुङ्गाः - उच्छ्रिताः अर्धतृतीययोजनशतप्रमाणोचतायुक्तत्वात् , अत एव गगनतलम्-आकाशमण्डलम् अनुलिखच्छिखराः - स्पृशदग्रभागाः, तथा-जालान्तररत्नपञ्जरोन्मीलिता इव-जालानि (गवाक्षाः) जालकानि तेषामन्तरेषु-मध्येषु विलक्षणशोभार्थानि यानि रत्नानि-वैडूर्यादीनि तानि सन्त्येषु ते जालान्तररत्नाः, सूत्रे लुप्तविभक्तिकं पदं प्राकृतत्वात् , तथा पञ्जरोन्मीलिता इव-पाराद उन्मीलिताः-सम्प्रत्येव निःसरिता इव अतिचाक्यचिक्ययुक्तत्वात् , अयं भावःयथा मञ्जूषायां स्थापितं किमपि वस्तु तत्क्षणनिस्सारितं सदभङ्गाङ्गच्छवित्वानितान्तं शोभते तथा तेऽपि प्रासादावतंसका इति । तथा-मणिकनकस्तूपिकाकाः - मणिसुवर्णोभयमयशिखरयुक्ताः, तथा-विकसितशतपत्रपुण्डरीकरत्नार्द्धचन्द्रचित्राः - विकसितानि - प्रफुल्लानि यानि शतपत्रपुण्डरीकाणि शतपत्राणि कमलानि, पुण्डरीकाणि श्वेतकमलानि चेत्युभयानि द्वारादौ शोभाथै प्रतिकृतित्वेन तिष्ठन्ति, तानि, तथा -- तिलकरत्नानि - मस्तकन्यस्तबिन्दुविशेषाः, भित्यादिषु तानि शोभाथै न्यस्यन्ते, तथा-अर्धचन्द्राः द्वारादौ शोभार्थमघछत्रोंके ऊपर जो और छत्र होते हैं वे छत्रातिच्छत्र शरसे कहे गये हैं। तथा 'जालान्तर रत्नपंजरोन्मीलिता इव' पदसे यह प्रकट किया गया है कि इन प्रत्येक प्रासादावतंसकोंकी गवाक्षों में विलक्षण शोभाके निमित्त वैडूर्य आदि रत्नखचित किये गये हैं, । इन रत्नोंकी चाकचिक्यसे युक्त हुए ये प्रासादावतंसक ऐसे ज्ञात होते हैं कि मानों ये अमी ही पंजरसे बाहर निकाले गये है। जैसेमंजुषामें रक्खी हुई कोई वस्तु अभङ्गाङ्गछविवाली बनी रहनेके कारण निकलने पर नवीन सी प्रतीत होती है-उसी प्रकारसे ये भी ऐसे ही प्रतीत होते है। तिलकरत्न मस्तकन्यस्तविन्दुविशेष-जो की शोभाके निमित्त भी-आदि पद रखे जाते हैं वहां पर रखे हुए हैं। तथा शोभाके निमित्त द्वार आदि શબ્દનો પ્રયોગ કરવામાં આવ્યો છે. અને છત્રેની ઉપર જે બીજા છત્ર હોય છે ते छत्रातिरछत्र ४२वाय छे. तेम०४ ‘जालान्तररत्नपंजरोन्मीलिता इव' ५४थी में વાત સ્પષ્ટ કરવામાં આવી છે કે આ દરેકે દરેક પ્રાસાદાવતંકના ગવક્ષેામાં અદ્દભુત શોભાની વૃદ્ધિ માટે વૈર્ય વગેરે રત્નો જડેલાં છે. આ રત્નોની ચમકથી આ બધા પ્રાસાદાવતંસક એવા લાગે છે કે જાણે હમણાં જ પાંજરાથી કહાડવામાં આવ્યા છે. જેમ પેટીમાં મૂકેલી કઈ વસ્તુ અભડછાડ, શેભા સંપન્ન રહેવાથી જ્યારે બહાર કાઢવામાં આવે છે ત્યારે નવી જેવી જ લાગે છે–તેમજ આ બધા પણ એવા જ લાગતા હતા. તિલકરત્નમસ્તકન્યસ્ત વિવિશેષ-કે જે શેભા માટે ભીંત વગેરે પર મૂકવામાં આવે ત્યાં મૂકેલા હતા તેમજ શેભા માટે દરવાજા વગેરે
શ્રી રાજપ્રશ્નીય સૂત્રઃ ૦૧
