________________
३४३
सुबोधिनी टीका. सू० ५४ सूर्याभविमानवर्णनम् वंशकानि, रजतस्य – रजतसम्बन्धिनी भूमिर्येषां तानि - रजतभूमानि ततः पदचतुष्टयस्य कर्मधारयः। पक्षाः-द्वारभागद्वयस्थितवेदिकारूपाः तथा पक्षवाहाश्च पक्षकदेशाश्च उभयेऽप्येते अङ्कमयाः - अङ्करत्नमयाः, वंशाः महान्तः पृष्ठवंशाःज्योतीरसमयाः-ज्योतीरसाभिधानरत्नमयाः तथा वंशकवेल्लुकानि-दीर्घपृष्ठवंशानामुभयतस्तियवस्थापितवंशरूपाणि ज्योतीरसमयानि । पट्टिका:-वंशानामुपरिकम्बास्थानीयाः रजतमय्यः, रूप्यमय्यः, अवघाटिन्यः-आच्छादनार्थ या कम्बा यष्टिम्तदु परिस्थाप्यमानमहाप्रमाणकिलिञ्च (काष्टखण्ड) स्थानीयाः जातरूपमय्यः -जातरूपाभिधानस्वर्णविशेषमय्यः, उपरिप्रोञ्छन्यः-अवघाटनीनामुपरिघनच्छादनार्थचिकणतरतृणविशेषस्थानीयाः वज्रमय्यः, वज्ररत्नमय्यः, प्रच्छादनंप्रोञ्छनीनामुपरि - कवेल्लकनामध आच्छादनम् - सर्वश्वेतरजतमयं-सर्वश्वेतसर्वात्मनाश्वेतं शुक्लवर्ण यद् रजतं तन्मयम् । द्वाराणि पुनः कीदृशानि ? इत्यत्राह-अङ्कमयकनककूट तपनीयस्तुपिकाकानि-तत्र-अङ्कमयानि-अङ्करत्नमयानि, पक्षपक्षबाहप्रभृतीना मङ्करत्नमयतया द्वाराणामपि तद्बाहुल्येनाङ्करत्नरूपत्वात् तथा -कनककूटानि-स्वर्णमयशिखरयुक्तानि, तथा-तपनीयस्तूपिकाकानि-स्वर्णविशेषमयलघुशिखरयुक्तानि, अत्र पदत्रयस्य कर्मधारयः पुनः कीदशानि ? श्वेतानिपक्षकदेश, ये दोनों अङ्करत्नमय थे. वंशवडे २ पृष्ठवंश ज्योतिरसनामकरत्नके बने हुए है. वंशकवेल्लुक-दीर्घपृष्ठवाले वंशोके ऊपर कम्बा स्थानीय पट्टिकाएँ रूप्यमय हैं. अवघाटनीय-आच्छादनके लिये कम्बाके ऊपर स्थाप्यमान बहुत विशाल काष्ठखण्ड-पंच जातरूप नामक स्वर्णविशेषकी बनी हुई हैं. अवघाटनियोंके ऊपर सान्द्ररूपसे छानेके लिये चिकनतर तृणविशेषके स्थानापन्न जो उपरिप्रोञ्छनियां हैं वे वज्ररत्नसे बनी हुई हैं. प्रच्छादन-प्रोञ्छनियोंके ऊपर और कवेल्लुकों के नीचे जो आच्छादन है वह सर्वथा शुक्लवर्णवाली બનાવેલ છે. તેમજ એમની ભૂમી છે તે રજતસંબંધિની છે. દ્વારભાગ દ્રયસ્થિતવેદિકારૂપ પક્ષ તેમજ પક્ષ વાહ પક્ષે દેશએ બંને અંકરનના છે. વંશ-મોટા મેટા પૃષ્ટવંશ તિરસ નામક રત્નના બનેલા છે. વંશવેલૂક–દીર્ઘ પૃષ્ઠવાળા વંશેની બંને બાજુના (ત્રાંસા ) મૂકેલા વંશ (વાંસ) પણ તીરસ નામક રત્નના બનેલા છે. વંશના ઉપરની કંબા સ્થાનીય પટ્ટિકાએ રૂપ્યમય (ચાંદીની) છે. અવઘાંટની–આચ્છાદન માટે કંબાની ઉપર મૂકેલ માટે કાણુખંડ પંચે
તરૂપ નામક સુવર્ણ વિશેષની બનેલી છે. અવઘાટની ઉપર સાદ્રરૂપથી છાવા માટે-લીસા તૃણ વિશેષના સ્થાને જે કૈંછનીઓ કામમાં લેવામાં આવી છે તે જ વજાય છે. પ્રાચ્છાદનની ઉપર અને કવેશ્વકેનું જે આચ્છાદન છે તે સંપૂર્ણપણે શુકલવર્ણની ચાંદીનું બનેલું છે. આ રીતે પક્ષવાહ વગેરે અંકારત્વના હોવાથી
શ્રી રાજપ્રશ્નીય સૂત્રઃ ૦૧